Wielu cudzoziemców, którzy przybywają do Szwecji, otrzymuje tak zwany samordningsnummer. Nie wszyscy wiedzą jednak, czym on właściwie jest. Dosłowne tłumaczenie podpowiada, że to numer koordynacyjny, ale przekład ten nadal niewiele nam mówi.
Samordningsnummer to 10-cyfrowy kod, służący do identyfikowania osób, które mają kontakty ze szwedzkimi władzami. Numer ten przyznawany jest między innymi: studentom, azylantom lub tym, którzy o azyl się ubiegają, osobom mieszkającym zagranicą, ale prowadzącym na terenie Szwecji działalność gospodarczą.
Jak dostać samordningsnummer ?
„Numer koordynacyjny” otrzymuje się wówczas, gdy dana osoba nie jest uprawniona do posiadania numeru personalnego (personnummer – odpowiednika PESEL-u). Numer osobisty to w pewien sposób numer ubezpieczenia społecznego, przyznawany każdemu, kto jest w stanie wykazać, że będzie mieszkał w Szwecji minimum przez rok. Personnummer otrzymują więc studenci czy osoby zatrudnione w tym kraju na dłużej.
Co to jest samordningsnummer ?
Samordningsnummer jest numerem unikalnym – otrzymuje się go na całe życie, bo nie wygasa. Sześć pierwszych cyfr to data urodzenia.
Po raz pierwszy wprowadzono samordningsnummer prawie dwadzieścia lat temu – w 2000 roku. To wtedy do Szwecji zaczęło napływać coraz więcej imigrantów. Po wejściu do Unii Europejskiej na północ kontynentu zaczęło wybierać się wielu cudzoziemców. Niektórzy szukali tu pracy, inni chcieli kupić swój własny dom na skandynawskie wakacje.
Kto dostaje samordningsnummer ?
„Numer koordynacyjny” dostają osoby, którym nie przyznano personnummeru, a które wciąż muszą zostać w jakiś sposób zarejestrowane przez państwo (w celu pracy, kupienia samochodu czy płacenia podatków). Numer ten może być wydawany przez władze państwowe, takie jak Urząd Skarbowy (Skatteverket), Agencja Migracyjna (Migrationsverket) lub Agencja Transportowa (Transportstyrelsen). Czasem wydają go niektóre instytucje szkolnictwa wyższego.
Numer przyznawany jest w momencie, gdy dana osoba spędzi w Szwecji mniej niż dwanaście miesięcy i jest ktoś, kto o tym oficjalnie zaświadczy.
Osoby, którym przyznaje się samordningsnummer, dzielą się na dwie kategorie.
Pierwsza to np. pracownicy przygraniczni, studenci krótkoterminowi, osoby prowadzące w Szwecji przedsiębiorstwo lub chcące spędzić tu wakacje. Żadna z tych osób nie wiąże z pobytem w Szwecji dalszych planów, przebywa tu chwilowo.
Druga kategoria to ludzie, którzy chcą zamieszkać w Szwecji na stałe (np. azylanci), ale nie są jeszcze w stanie udowodnić, że znajdą tu stałe zatrudnienie i miejsce zamieszkania.
Co daje samordningsnummer ?
Posiadanie „numery koordynacyjnego” znacząco ułatwia życie w Szwecji. Dana osoba ma szansę ubiegać się o zasiłek chorobowy, może bez problemu otworzyć rachunek bankowy w Szwecji, zarejestrować dziecko w przedszkolu lub szkole. Z numerem koordynacyjnym łatwiej można też pobierać lekcje języka szwedzkiego czy zapisać się jako osoba poszukująca pracy w agencji Arbetsförmedlingen. Samordningsnummer uprawnia też do pobierania emerytury.
Ten rodzaj identyfikacji jest jednak mniej znaczący niż personnummer. Tylko z numerem personalnym można korzystać z usługi BankID, tylko on umożliwia podpisanie długoterminowej umowy z wybraną siecią telefonii komórkowej. Personnummer ułatwia codzienne życie bardziej niż samordningsnummer, dla wielu jest wręcz niezbędny.
Bywa też tak, że osoby posługujące się samordningsnummer nie muszą potwierdzać swojej tożsamości w urzędzie. Dane zebrane przez Skatteverket wykazują, że z grona czterech tysięcy osób, którym nadano „numer koordynacyjny”, aż 45 proc. nigdy oficjalnie nie potwierdziło swoich personaliów.
Urząd Skarbowy odkrył też, że 10 proc. osób z tej grupy może mieć powiązania przestępcze. Niektórzy próbowali „sprzedać” swój samordningsnummer, na przykład wraz z prawem do samochodu.
Większość organów prowadzi procesy, podczas których tożsamość aplikanta jest sprawdzana, ale nie jest to reguła. Czasem urzędnikom wystarczy zeskanowanie paszportu, który może być przecież sfałszowany.
Skatteverket planuje zaostrzyć przepisy dotyczące samordningsnummer, wprowadzając np. obowiązek wykazania umowy/zezwolenia o pracę na terenie Szwecji.