Amnesty International opublikowała raport, w którym ostrzega, że prawa człowieka Lapończyków są systematycznie łamane w Sápmi, regionie bogatym w zasoby naturalne. Organizacja twierdzi, że projekty wydobywcze i energetyczne na tym obszarze są realizowane bez wystarczającego wpływu i zgody lokalnej społeczności Lapończyków.
Zielona Transformacja a Prawa Tubylców
Sápmi, tradycyjne terytorium Lapończyków, stało się kluczowym obszarem w zielonej transformacji ze względu na bogate złoża rzadkich minerałów. Jednak, jak podkreśla Amnesty, eksploatacja tych zasobów odbywa się bez odpowiedniego uwzględnienia praw i interesów Lapończyków.
- „Deklaracja ONZ w sprawie praw ludów tubylczych wyraźnie stwierdza, że Sámi, jako lud tubylczy, mają prawo do uczestnictwa na równych warunkach i przy zachowaniu pełnej przejrzystości we wszystkich procesach dotyczących ich spraw” – mówi Anna Johansson z Amnesty International.
Analiza Trzech Projektów w Sápmi
Raport, opracowany wspólnie z Radą Saami, analizuje, w jaki sposób trzy projekty w Sápmi uwzględniają perspektywę Lapończyków. W Szwecji zbadano kopalnię niklu w Rönnebäck, która planowana jest na obszarach wypasu reniferów. Okazało się, że państwo szwedzkie narusza międzynarodowe standardy praw człowieka, eksploatując tereny Sápmi bez zgody Lapończyków.
- „To nie pierwszy raz, kiedy Szwecja jest krytykowana za brak konsultacji w Sápmi” – dodaje Johansson.
Krytyka ze Strony Międzynarodowych Organizacji
W ubiegłym roku Rada Europy wezwała Szwecję do udzielenia Lapończykom głosu w sprawie zagospodarowania gruntów na obszarach hodowli reniferów. Podobna krytyka pojawiła się również ze strony Komitetu ONZ ds. Dyskryminacji Rasowej.
W 2022 roku Szwecja przyjęła ustawę o systemie konsultacji, która ma na celu poprawę dialogu między rządem a społecznością Lapończyków. Jednak, jak twierdzi Anna Johansson, system ten jest wadliwy.
- „Nie idzie on wystarczająco daleko. Na przykład, nie ma wymogu uzyskania zgody w ramach konsultacji” – mówi Johansson.
Potrzeba Wzmocnienia Przepisów
Amnesty International apeluje o wzmocnienie przepisów, aby lepiej chronić prawa Lapończyków. Organizacja uważa, że dopóki przepisy nie zostaną poprawione, szwedzki rząd nie powinien przyznawać nowych projektów ani licencji na wydobycie surowców w Sápmi.
- „Szwedzkie ustawodawstwo jest tak nieadekwatne, że istnieje ciągłe ryzyko, że prawa Lapończyków zostaną naruszone przy wydobyciu zasobów naturalnych i projektach energetycznych w Sápmi” – podkreśla Johansson.