W Finlandii żyje obecnie około 2300 niedźwiedzi, a ich liczba stale rośnie. Oznacza to coraz częstsze spotkania ludzi ze zwierzętami – zarówno podczas spacerów, jak i pracy w lesie. W odpowiedzi na ten trend Fińska Agencja ds. Dzikiej Przyrody rozpoczęła szkolenia uczące, jak prawidłowo zachować się w przypadku spotkania z niedźwiedziem.
Jak rozpoznać agresywnego niedźwiedzia?
Instruktor Kai-Eerik Nyholm odwiedza przedsiębiorstwa leśne i urzędy, by prowadzić praktyczne zajęcia. Jak tłumaczy, kluczowe jest odróżnienie niedźwiedzia spokojnego od agresywnego. Zwierzę stojące na tylnych łapach zazwyczaj jest ciekawskie, a nie groźne. Inaczej wygląda sytuacja, gdy niedźwiedź płaszczy uszy, warczy i zaczyna się zbliżać – to sygnał agresji.
Nyholm podkreśla jednak, że w większości przypadków niedźwiedź i człowiek rozchodzą się w przeciwne strony bez eskalacji.
Spotkanie twarzą w twarz
O tym, jak niebezpieczna może być taka sytuacja, opowiedziała doradczyni leśna Nina Gröhn. W kwietniu w lesie w pobliżu Nurmes natknęła się na dorosłego niedźwiedzia. Zwierzę podbiegło w jej stronę, więc razem z towarzyszem położyli się na ziemi. Niedźwiedź krążył wokół nich i wąchał.
– Czułam jego oddech na twarzy. To była najstraszniejsza chwila w moim życiu – wspomina Gröhn w rozmowie z Yle.
Spór o polowania i prawo UE
Rosnąca populacja niedźwiedzi ma związek z ograniczeniem kwot polowań, szczególnie od 2022 roku. Ostatnio sąd administracyjny we wschodniej Finlandii zablokował możliwość odstrzału 129 niedźwiedzi, do czasu rozstrzygnięcia odwołań złożonych przez organizację ekologiczną Tapiola.
Jej przewodnicząca Leena Iivonen argumentuje, że polowania są sprzeczne z unijną dyrektywą siedliskową i zapowiada dalsze apelacje. Jednocześnie sama przyznaje, że boi się spotkań z tymi zwierzętami.
Spray na niedźwiedzie i inne metody
Zdaniem Iivonen oraz ekspertów z Fińskiej Agencji ds. Dzikiej Przyrody skutecznym rozwiązaniem może być spray na niedźwiedzie, który działa podobnie jak gaz pieprzowy. Dodatkowo pomocne bywają głośne dźwięki, np. trąbienie.
Nyholm zaleca też, by w przypadku napotkania spokojnego niedźwiedzia powoli się wycofać. Jeśli jednak zwierzę jest agresywne, należy pozwolić mu podejść na odległość kilku metrów, a następnie paść na ziemię i chronić głowę oraz kark.
Coraz więcej nakazów odstrzału
Coraz liczniejsze spotkania niedźwiedzi z ludźmi znajdują odzwierciedlenie w statystykach policyjnych. W 2022 roku wydano dziewięć nakazów odstrzału lub usunięcia zwierząt. W tym roku było ich już 49. Podobny trend dotyczy również wilków, które stały się mniej bojaźliwe wobec ludzi.
Nakazy wydaje się w sytuacjach, gdy zwierzę stanowi realne zagrożenie dla życia i bezpieczeństwa.