Podróż samochodem jest dobrym sposobem poznawania Szwecji, a w wielu częściach kraju posiadanie samochodu znacznie ułatwi ci życie. Jednak należy upewnić się, że postępujesz zgodnie z przepisami. Poniżej przedstawiamy wszystko co trzeba wiedzieć na temat prawa jazdy w Szwecji.
Posługiwanie się zagranicznym prawem jazdy
Pierwszą sprawą jaka cię interesuje jest prawdopodobnie to czy prawo jazdy z twojego kraju jest ważne w Szwecji.
To zależy od tego skąd pochodzisz i jak długo przebywasz w Szwecji.
Jeśli prawo jazdy zostało wydane przez jeden z krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego to możesz go używać w Szwecji tak długo jaki jest jego termin ważności. W tym przypadku czas przebywania w Szwecji nie ma znaczenia.
Należy pamiętać, że w Szwecji wolno prowadzić samochody od 18 roku życia, nawet jeśli posiadasz prawo jazdy kraju, gdzie ten wiek jest niższy. Aby wynająć samochód musisz mieć co najmniej 20 lat, a niektóre firmy wynajmują pojazdy tylko osobom powyżej 25 roku życia.
Dla kierowców z krajów spoza Europejskiego Obszaru Gospodarczego sprawa jest trochę bardziej skomplikowana. Jeśli nie jesteś zarejestrowany w Szwecji (nie posiadasz numeru identyfikacyjnego lub koordynacyjnego), możesz jeździć tak długo jak prawo jazdy z twojego kraju jest ważne.
Jeśli jesteś w Szwecji zarejestrowany, ale przebywasz tu krócej niż rok, możesz do czasu upłynięcia pierwszego roku poruszać się samochodem z prawem jazdy ze swojego kraju. O ile nie masz szwedzkiego prawa jazdy, które zostało ci odebrane. I jeśli twoje prawo jazdy spełnia poniżej przedstawione wymagania.
Jeśli twoje prawo jazdy nie jest zgodne z zasadami Konwencji Wiedeńskiej o Ruchu Drogowym z 1949 i 1968 roku i/lub jest w innym języku niż angielski, niemiecki, francuski będzie ono ważne tylko wraz z poświadczonym tłumaczeniem na jeden z poniższych języków: angielski, duński, francuski, niemiecki, norweski lub szwedzki. Jeśli prawo jazdy nie posiada zdjęcia musisz posiadać także inny dokument ze zdjęciem.
Ważne jest, żeby zawsze na drodze posiadać ze sobą prawo jazdy. Oczywiście oryginał a nie kopię. Jeśli zgubiłeś swoje prawo jazdy, oddałeś Agencji ds. Migracji lub nie posiadasz go z innego powodu, musisz poczekać na otrzymanie nowego zanim będziesz mógł prowadzić samochód w Szwecji. Konieczne jest także posiadanie dowodu ubezpieczenia samochodu oraz potwierdzenia bycia jego właścicielem/dysponentem.
Jeśli jesteś w Szwecji zarejestrowany od ponad roku prawo jazdy wydane poza Europejskim Obszarem Gospodarczym, Szwajcarią i Japonią przestają obowiązywać. Upewnij się, że pamiętasz dokładne daty. Jeśli zostaniesz zatrzymany bez ważnego prawa jazdy możesz zapłacić 3000 koron (~1250 zł) grzywny i przez dwa lata nie będziesz mógł się ubiegać o szwedzkie prawo jazdy. Jeśli w Szwecji będziesz przebywał przez określony czas – na przykład jako student – możesz wystąpić o rozszerzenie zagranicznego prawa jazdy, jeśli możesz udowodnić, że nie będziesz przebywał w Szwecji na stałe.
W innych przypadkach, aby legalnie poruszać się po szwedzkich drogach musisz wystąpić o szwedzki prawo jazdy.
Otrzymywanie szwedzkiego prawa jazdy
Jeśli posiadasz już prawo jazdy z kraju Europejskiego Obszaru Gospodarczego, Szwajcarii lub Japonii i jesteś stałym mieszkańcem Szwecji, możesz otrzymać szwedzki dokument bez konieczności zdawania egzaminu. Kosztuje to 250 koron (~106 zł) a wniosek zgłoszenia o wymianę możesz pobrać tutaj. Jeśli zostanie on zatwierdzony, następnym krokiem będzie udanie się do ośrodka egzaminacyjnego w celu wykonania zdjęcia i złożenia wzoru podpisu. Będzie ci do tego potrzebny dokument ze zdjęciem.
Jeśli twoje prawo jazdy zostało wydane w innym kraju niż te wymienione powyżej i jesteś zarejestrowany w Szwecji dłużej niż rok – lub jeśli nigdy nie miałeś prawa jazdy – musisz przejść cały proces otrzymywania szwedzkiego dokumentu zezwalającego na prowadzenie pojazdów. Według Körkortonline, średnio cały proces od pozwolenia na lekcje do uzyskania licencji kosztuje 15,000 koron (~6,3 tys. zł). W tym zawarte są koszty lekcji oraz materiałów dla początkujących kierowców, a nawet jeśli zdałeś już egzamin w innym kraju to konieczne czynności będą cię łącznie kosztować około 4,000 koron (~1,7 tys. zł).
Wszystkie konieczne w całym procesie formularze znajdziesz na stronie Agencji Transportu, gdzie są także odpowiedzi na często zadawane pytania.
Zezwolenie na naukę i przystąpienie do egzamin
Pierwszym krokiem jest wystąpienie o zezwolenie (körkortstillstånd), które jest konieczne do rozpoczęcia nauki prowadzenia samochodu i do przystąpienia do egzaminu. Możesz o nie wystąpić za pośrednictwem strony Agencji Transportu (właściwy formularz znajdziesz tutaj, jest on dostępny tylko po szwedzku, więc skorzystaj z translatora albo poproś o pomoc kogoś znającego język szwedzki). Możesz tego dokonać także przez telefon pod numerem 0771 81 81 81. Koszt takiego zezwolenia to 150 koron (~63 zł).
W formularzu należy podać swoje dane oraz odpowiedzieć na kilka pytań dotyczących stanu zdrowia, historii przebytych chorób, w szczególności pytania dotyczą spraw związanych z poruszaniem, równowagą oraz wzrokiem. Oprócz wypełnienia tego wniosku musisz także wypełnić kolejny formularz (znajdziesz go tutaj) dotyczący badania wzroku, które musi być przeprowadzone u optyka lub w niektórych szkołach jazdy. Kosztuje to około 200 koron (~85 zł).
Zezwolenie po otrzymaniu jest ważne przez 5 lat.
Lekcje jazdy
Gdy masz już zezwolenie możesz rozpocząć naukę jazdy. W Szwecji znajdziesz mnóstwo szkół jazdy i na pewno dobrze nauczą cię tam prowadzenia samochodu. Możesz również połączyć naukę w szkole z praktyką z przyjacielem lub członkiem rodziny jako handledare ‘nauczycielem’. To dobry sposób na obniżenie dość wysokich kosztów nauki jazdy.
Aby ktoś mógł zostać handledare, musi spełnić kilka warunków. Taka osoba musi mieć więcej niż 24 lata oraz posiadać ważne prawo jazdy od co najmniej 5 lat, bez czasowych zawieszeń ze względu na prowadzenie pod wpływem alkoholu lub za inne poważne naruszenia kodeksu ruchu drogowego. Jeśli osoba taka spełnia wymagania Agencji Transportu może ona posiadać prawo jazdy z kraju Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
Tutaj możesz znaleźć formularz służący do otrzymania zezwolenia (handledarbevis) od Agencji Transportu. Koszt to 170 koron (~72 zł) i zazwyczaj po około tygodniu powinno się otrzymać certyfikat potwierdzający zezwolenie. Dodatkowo, zarówno przyszły kierowca oraz handledare, muszą ukończyć specjalny trzygodzinny kurs (kosztujący 300-400 koron (~127-170 zł), zależnie od szkoły). Na kursie przedstawiane są informacje o prowadzeniu nauki, warunkach prawnych i przepisach bezpieczeństwa. Jeśli handledare ukończył już taki kurs nie musi go powtarzać, jeśli jego uprawnienia są wciąż ważne.
Podczas nauki handledare musi posiadać przy sobie certyfikat, a samochód musi być w sposób widoczny oznaczony zielonym znakiem övningskör – nauka jazdy.
Oprócz technicznej strony prowadzenie musisz także nauczyć się teorii albo na kursie albo z dostępnych w sieci materiałów. Szwedzki oficjalny podręcznik prawa jazdy (Körkortsboken) jest dostępny w wielu językach. Upewnij się, że masz jego aktualną wersję, ponieważ przepisy zmieniają się dość często. Wydanie książkowe będzie cię kosztować około 600 koron (~255 zł), ale w wielu bibliotekach można ten podręcznik wypożyczyć albo możesz korzystać z informacji dostępnych w sieci. Główny portal Körkortonline, oferuje bezpłatnie wersję demo oraz różne pakiety dostępu od 129 do 299 koron (~55-127 zł).
Kurs bezpiecznej jazdy
Jakkolwiek dobrym kierowcą byś nie był, zawsze mogą na drodze pojawić się trudne sytuacje. W Szwecji bardzo często w zimie drogi są w dużym stopniu oblodzone.
Przed dopuszczeniem do egzaminu musisz obowiązkowo wziąć udział w szkoleniu z bezpiecznej jazdy (riskutbildning). Pierwsza część dotyczy alkoholu, narkotyków, zmęczenia i tego w jaki sposób wpływają one na prowadzenie pojazdu. Druga część jest poświęcona prędkości i jeździe w trudnych warunkach, łącznie z testem z jazdy po śliskiej nawierzchni.
Szkoła jazdy zapisze cię na taki kurs, ale jeśli uczysz się sam musisz także sam o to wystąpić. Łączny koszt zależy od szkoły jazdy i wynosi około 2700 koron (~1,145 zł).
Tak jak zezwolenie na naukę, certyfikat z kursu bezpiecznej jazdy jest ważny przez 5 lat, więc masz dużo czasu na dokończenie całego procesu.
Egzamin
Ostatnia przeszkoda! Egzamin w Szwecji składa się z dwóch części, teorii i praktyki. Obie części muszą zostać zaliczone w odstępie nie większym niż dwa tygodnie. Zazwyczaj zdający podchodzą do obu części tego samego dnia (część praktyczną zdaje się nawet po niezaliczeniu części teoretycznej). Teoria kosztuje 325 koron (~138 zł), a praktyczna część kolejne 800 koron (~340 zł). Jeśli zdajesz w weekend lub wieczorem opłaty są wyższe. Do tego dochodzi koszt wynajęcia samochodu do nauki ze szkoły jazdy. Pamiętaj o zabraniu na egzamin dokumentu ze zdjęciem, w czasie testu zostanie także wykonana nowa fotografia.
Na teście teoretycznym należy odpowiedzieć na 65 pytań oraz 5 dodatkowych podzielonych na 5 kategorii: wiedza o pojeździe/manewrowanie, środowisko, bezpieczeństwo na drodze, przepisy ruchu oraz okoliczności nadzwyczajne. Należy odpowiedzieć prawidłowo przynajmniej na 52 pytania. Test trwa 50 minut (jeśli masz problemy z uczeniem się, możesz wystąpić o dodatkowy czas) i może być zdawany w jednym z 16 różnych języków lub jeśli nie znasz żadnego z nich, może obecny być na nim także tłumacz.
Egzamin praktyczny trwa około 25 minut. Prowadzony jest po szwedzku, jednak niektórzy instruktorzy zgadzają się na tłumaczenie poleceń na angielski, jeśli ich o to poprosisz. Możliwe jest także zdawanie wraz z własnym tłumaczem. Wynik jest oparty bardziej na ogólnej ocenie niż na systemie punktowego oceniania poszczególnych elementów. Według Agencji Transportu egzaminator ma sprawdzić, czy przestrzegasz zasad ruchu drogowego, dostosowujesz prędkość, prowadzisz pewnie, koncentrujesz się na drodze i warunkach pogodowych oraz na innych użytkownikach dróg – zwłaszcza na tych najmniej chronionych.”
Wynik egzaminu poznasz od razu, niezależnie od tego czy zdałeś czy nie. Złą informacją jest to, że około połowa zdających w Szwecji nie zalicza testu. Dobra wiadomość? Jeśli w ciągu 3 dni zapiszesz się na kolejny egzamin i zdasz go nie później niż w ciągu 2 miesięcy, nie będziesz musiał płacić za ponowną próbę.
Jeśli zdasz egzamin praktyczny i wcześniej zdałeś test z teorii od razu zyskujesz prawo do prowadzenia pojazdów w Szwecji. Fizyczny dokument zostanie do ciebie wysłany w ciągu mniej więcej tygodnia, aby go odebrać będzie ci potrzebny dokument ze zdjęciem. I tutaj znów czeka się opłata wynosząca 150 koron (~63 zł).
Jeśli w ciągu dwóch pierwszych lat posiadania prawa jazdy popełnisz poważne wykroczenie, zostanie nie ono cofnięte i będziesz musiał przejść cały proces jeszcze raz.
Uwaga: Informacje i ceny mogą ulec zmianie.
