Wyniki nowego badania opinii publicznej przeprowadzonego przez Szwedzką Korporację Nadawczą we współpracy z Szwedzką Agencją Obrony Psychologicznej wywołały zaskoczenie i niepokój. Ankieta wykazała, że aż 20% Szwedów uważa autokrację za lepszy system rządów niż demokracja, co stawia pod znakiem zapytania jedno z fundamentalnych założeń szwedzkiego społeczeństwa.
Demokracja w kryzysie?
Badanie przeprowadzone na grupie 1700 respondentów pokazuje, że choć większość Szwedów (87%) nadal wierzy, że demokracja jest najlepszą formą rządów, aż jedna piąta z nich widzi w autokracji rozwiązanie współczesnych problemów społecznych.
Autokracja jest definiowana jako system, w którym silny lider podejmuje decyzje bez konsultacji z wybranymi politykami. Sten Widmalm, profesor nauk politycznych z Uniwersytetu w Uppsali, określił ten wynik jako „niepokojący”, choć zaznaczył, że Szwecja nadal pozostaje krajem demokratycznym.
- „20% może wydawać się niewielką wartością, ale to liczba, którą trzeba monitorować, ponieważ pokazuje pewne niepokojące tendencje w postawach obywateli” – powiedział Widmalm.
Globalne cofanie się demokracji
Wyniki sondażu wpisują się w szerszy kontekst globalnego kryzysu demokracji. Według raportu opublikowanego w 2024 roku przez Uniwersytet w Göteborgu, rozwój demokracji cofnął się w ponad połowie z 60 krajów, w których w ciągu roku odbyły się wybory. Obecnie aż 71% światowej populacji żyje w systemach autokratycznych, podczas gdy dziesięć lat temu odsetek ten wynosił 48%.
Sten Widmalm podkreśla, że ten trend nie może być ignorowany. Wrogie siły mogą próbować wykorzystać słabnące przekonanie o wyższości demokracji, aby osłabić szwedzkie społeczeństwo.
Edukacja kluczem do obrony demokracji
Rozwiązaniem problemu, według Widmalma, jest inwestowanie w edukację oraz działania integracyjne.
- „Jeśli uda nam się odwrócić obecne tendencje i wzmocnić świadomość demokratyczną w społeczeństwie, będziemy lepiej przygotowani na obronę demokracji oraz naszego kraju” – zaznaczył profesor.
Widmalm zauważa również, że nie należy wyolbrzymiać zagrożenia, jednak konieczne jest podjęcie działań zapobiegawczych, które będą miały na celu ochronę demokratycznych wartości w dłuższej perspektywie.
Mimo że Szwecja pozostaje demokratycznym krajem, wyniki sondażu wskazują na konieczność uważnego monitorowania postaw obywateli wobec systemu rządów. W sytuacji globalnych wyzwań, takich jak wzrost popularności autokracji i spadek zaufania do demokracji, Szwecja musi inwestować w edukację i integrację, aby zabezpieczyć przyszłość demokratycznego społeczeństwa.