Prawo jazdy na terenie Szwecji – przydatne informacje.
Szwecja jest krajem niezwykle malowniczym i w pełni zasługującym na częste podróże. W wielu jej rejonach trudno wręcz wyobrazić sobie codzienne życie bez samochodu i prawa jazdy. Egzaminowanie przyszłych kierowców i wydawanie dokumentów, potwierdzających umiejętną jazdę, może wyglądać ciut inaczej niż w Polsce czy innych państwach.
Korzystanie z zagranicznego prawa jazdy.
Wiele osób niepochodzących oryginalnie ze Szwecji zastanawia się zapewne, czy “ojczyste” prawo jazdy ma wartość za granicą. Wszystko zależy od tego, skąd przyjechaliśmy i jak długo przebywamy w Skandynawii.
Jeśli mieszkaliśmy w Europejskim Obszarze Gospodarczym (Polska należy do tej strefy), to z dawnego prawa jazdy będziemy mogli korzystać do momentu, w którym nie upłynie data jego ważności. Nie robi tu żadnej różnicy, od jak dawna jesteśmy obywatelami Szwecji.
Za kierownicą mogą siadać w Szwecji tylko osoby powyżej 18. roku życia (bez względu na narodowość i kraj pochodzenia). Wynajem samochodów dozwolony jest od lat 20, a w przypadku niektórych firm – nawet od lat 25.
Jeżeli Twoje zagraniczne prawo jazdy nie zostało wydane w zgodzie z konwencją wiedeńską o ruchu drogowym (z 1949 lub ’68 roku), do tego w językach: angielskim, niemieckim lub francuskim, to jego wierzytelność może zostać podważona. Dokument musiałby wtedy zostać przetłumaczony na język angielski, niemiecki, francuski, szwedzki, norweski lub duński.
W Szwecji pilnie przestrzega się, by kierowca miał ze sobą dokumenty samochodowe zawsze, gdy znajduje się na drodze. Musi to być oryginał prawa jazdy – a nie jego kopia. Jeśli nie mamy przy sobie dokumentu (bo np. go zgubiliśmy), konieczne będzie wyrobienie nowego, a do tego czasu nie będzie można prowadzić samochodu. Inne ważne dokumenty to dowód ubezpieczenia i dowód rejestracyjny.
Po tym, jak prawnie jesteśmy mieszkańcami Szwecji przez więcej niż rok, nasze zagraniczne prawo jazdy może stracić ważność – dotyczy to obszarów spoza EOG-u, Szwajcarii i Japonii. Daty ważności należy uważnie pilnować: gdy zostanie ona przekroczona, a kierowca nadal będzie posługiwał się nieaktualnym dokumentem, może ponieść grzywnę w wysokości 3 tys. koron. (a do tego dostać zakaz na wyrobienie prawa przez 2 lata). Osoby, które przebywają w Szwecji tymczasowo – np. jako studenci – mogą ubiegać się o przedłużenie wcześniejszego prawa jazdy. Wystarczy dowieść, że nie mamy w planach zostać w Szwecji na stałe.
Brytyjczycy przebywający w Szwecji dłużej niż jeden rok, którzy nie zaktualizowali jeszcze wcześniejszego prawa jazdy, prawdopodobnie będą musieli nabyć zupełnie nowe, lokalne prawo (w związku z Brexitem). Stare prawo będzie można aktualizować jeszcze przez niecałe dwa miesiące, do 29 marca.
Zdobycie szwedzkiego prawa jazdy.
Jeśli posiadasz aktualne prawo jazdy wydane w dowolnym kraju Europejskiego Obszaru Gospodarczego, Szwajcarii lub Japonii, a do tego jesteś obywatelem Szwecji – mieszkającym tu na stałe – możesz wymienić prawo na nowe, zgodne ze szwedzkimi standardami. Prawdopodobnie nie będziesz nawet musiał zdawać żadnego egzaminu. Kosztuje to ok. 250 koron, a odpowiedni formularz można znaleźć pod danym linkiem. Następnym krokiem będzie wizyta przed komisją, wykonanie aktualnego zdjęcia do dokumentacji i złożenie podpisu.
Gdy prawo jazdy posiadasz z zupełnie innego kraju, a w Szwecji mieszkasz już dłużej niż rok, będziesz musiał przejść cały proces wydania nowego prawa od początku. To proces długi i złożony, a jego łączna cena sięga 15 tys. koron (uwzględniając też naukę jazdy). Osoby, które nie są początkującymi kierowcami i zdawały testy dla kierowców w swoim kraju, mogą zapłacić mniej – ok. 4 tys. koron. Te orientacyjne stawki podaje serwis Körkortonline.
Wiele przydatnych informacji z tego zakresu można znaleźć na stronie transportstyrelsen.se.
Złóż wniosek o pozwolenie na jazdę.
Najpierw należy złożyć wniosek o pozwolenie na jazdę samochodem. Inaczej nie będzie można podejść do kolejnych lekcji i finalnego egzaminu. Wnioski można składać na stronie Agencji Transportowej. Są one sporządzone w języku szwedzkim, więc w niektórych przypadkach mogą wymagać dodatkowego tłumaczenia.
Można też zadzwonić pod numer telefonu: 0771-81 81 81. Pobranie wniosku jest odpłatne; kosztuje 150 koron.
Wniosek zawiera formularz z danymi osobowymi i kilkoma pytaniami, dotyczącymi stanu zdrowia (w tym stawów) oraz historii przebytych chorób, które mogą wpłynąć na równowagę i wzrok podczas jazdy. Należy wykonać badania wzroku i wypełnić kolejny kwestionariusz. Badanie oczu będzie kosztowało ok. 200 koron.
Po wydaniu pozwolenie jest ważne przez pięć lat.
Nauka jazdy.
Na terenie całej Szwecji istnieje wiele szkół nauki jazdy. Opcją alternatywną jest nauka pod okiem instruktora w towarzystwie osoby bliskiej – przyjaciela, członka rodziny. Będzie on nadzorował cały proces (szw. handledare). Takie rozwiązanie cieszy się wśród Szwedów rosnącą popularnością.
Osoba, która chce nadzorować naszą naukę, musi posiadać ważne prawo jazdy (także to zagraniczne) od co najmniej pięciu lat. Jej minimalny, wymagany wiek to 24 lata. Nie może być to osoba, która w przeszłości zakłócała ruch drogowy lub prowadziła auto po pijanemu.
Potencjalny nadzorca musi uzyskać oficjalne potwierdzenie swoich uprawnień od Agencji Transportowej. Jego wydanie kosztuje 170 koron i trwa nawet 7 dni. Nadzorca i jego bliski – zdający dopiero egzamin na prawo jazdy – muszą wziąć udział w osobnych, trzygodzinnych ćwiczeniach (koszt ok. 300-400 koron).
Samochody objęte nauką jazdy wyróżniają się za pomocą zielonej tabliczki z napisem “övningskör”.
Egzaminy uwzględniają stronę praktyczną i teoretyczną. Lekcje z teorii mogą odbywać się przez internet. Oficjalny podręcznik dla przyszłych kierowców, “Körkortsboken”, dostępny jest w kilku językach – należy zadbać, by znajdowały się w nim aktualne przepisy drogowe. Wiedzę można też pozyskać z serwisu Körkortonline (z opcją dostępu trialowego).
Szkolenie w zakresie ryzyka.
Nawet uzdolnieni kierowcy trafiają czasem na komplikacje drogowe. Dużymi utrudnieniami dla szwedzkich kierowców bywają oblodzenia jezdni. Każdy przyszły automobilista musi przejść przez obowiązkowe szkolenie z zakresu ryzyka podczas jazdy (tzw. riskutbildning). Pierwsza jego część ogniskuje się wokół zmęczenia, a także picia alkoholu i zażywania narkotyków (i ich wpływu na kierowanie samochodem). Druga część dotyczy prędkości i bezpieczeństwa w trudnych warunkach jazdy. Prowadzony jest też specjalny test na obsługę samochodu, gdy jezdnia skuta jest lodem.
Szkolenie prowadzi akademia jazdy. Można też wynająć prywatnego instruktora (koszt wyniesie, w przybliżeniu, 2700 koron).
Egzamin.
Egzamin na prawo jazdy składa się z dwóch elementów (praktycznego, teoretycznego). Czasem obie części egzaminu odbywają się tego samego dnia, a czasem dzieli je dwutygodniowa przerwa. Część teoretyczna kosztuje 325 koron szwedzkich, a druga – 800 koron. W weekendy lub późnym wieczorem stawki te potrafią wzrastać. Istnieje również opłata za wypożyczenie samochodu dwustanowego ze szkoły. Na egzaminie należy mieć ze sobą dowód tożsamości. Po teście wykonane zostanie nowe zdjęcie.
Egzamin teoretyczny obejmuje 65 pytań, plus pięć pytań dodatkowych. Dzielą się one na pięć kategorii: manewrowanie pojazdem, środowisko, bezpieczeństwo na drodze, przepisy ruchu drogowego oraz “okoliczności indywidualne”. By zdać egzamin, trzeba prawidłowo odpowiedzieć na co najmniej 52 pytania. Test trwa 50 minut (więcej dla osób z orzeczeniem o problemach w nauce). Można do niego podejść w 16 różnych językach.
Część praktyczna trwa 25 minut i jest prowadzona tylko w języku szwedzkim (czasem istnieje możliwość symultanicznego tłumaczenia na angielski). Egzaminator ocenia kierowcę ogólnie, na podstawie jego jazdy – nie rozbija jej na kolejne komponenty. Należy znać się na przepisach drogowych, zachowywać odpowiednią prędkość, do tego być kierowcą pewnym swoich czynów. Każdy, kto siedzi za kierownicą, powinien skupiać swoją uwagę na innych użytkownikach jezdni.
Po egzaminie od razu dowiadujemy się, czy go zdaliśmy. Ponad połowa egzaminowanych nie dostaje prawa jazdy po pierwszym podejściu. Jeśli chcemy zdawać egzamin po raz drugi i szybko uwiniemy się z taką deklaracją, nie będziemy musieli płacić za wszystko od nowa.
Ten, kto zda egzamin praktyczny, a obleje teoretyczny, i tak może prowadzić samochód. Dowód otrzyma zaś w ciągu około siedmiu dni. Później należy powtórzyć część teoretyczną.
Osobom, które w ciągu dwóch lat od wydania dowodu, popełnią przestępstwo drogowe, dokument zostanie odebrany.
