Szwecja rozważa wprowadzenie nowego narzędzia prawnego – tzw. „wyroków bezpieczeństwa”, które umożliwiłyby przetrzymywanie szczególnie niebezpiecznych przestępców w więzieniu, dopóki nie zostaną uznani za nieszkodliwych dla społeczeństwa. Propozycja ta wywołała jednak ostrą krytykę, zwłaszcza ze strony Szwedzkiej Izby Adwokackiej, która uważa, że każdy ma prawo znać czas trwania swojej kary.
Powrót do wysokiego ryzyka recydywy
Pomysł wyroków bezpieczeństwa pojawił się między innymi na skutek głośnej sprawy tzw. „mężczyzny z Nytorg”, uznawanego za jednego z najgroźniejszych seryjnych gwałcicieli w Szwecji. Skazany na pięć lat więzienia, po niespełna dwóch i pół roku odbywania kary został warunkowo zwolniony w marcu 2024 r., mimo że Służba Więzienna i Kuratorska oceniła go jako bardzo niebezpiecznego z dużym ryzykiem recydywy. Niedługo po zwolnieniu, został ponownie aresztowany pod zarzutem gwałtu na nastolatce, co wywołało falę oburzenia wśród ofiar i kryminologów. „To przerażające, jeśli te informacje się potwierdzą” – napisał minister sprawiedliwości Gunnar Strömmer, obiecując wprowadzenie przepisów, które uniemożliwią takim osobom swobodne opuszczanie więzienia.
Planowane wyroki bezpieczeństwa: Nowe zasady przetrzymywania
Rządowy plan zakłada, że seryjni przestępcy, tacy jak gwałciciele oraz osoby stosujące przemoc domową, mogą być osadzeni na czas nieokreślony, z regularnymi przeglądami ich sytuacji. Przewiduje się, że osoba skazana na wyrok bezpieczeństwa otrzyma minimalny wymiar kary od 4 do 18 lat, w zależności od ciężkości przestępstwa, oraz maksymalny wyrok o długości od czterech do sześciu dodatkowych lat. Po upływie tego czasu sąd może przedłużyć wyrok o kolejne trzy lata.
Szczególnie ważnym elementem nowej kary ma być ścisłe monitorowanie zachowania skazanego po zwolnieniu warunkowym. Będzie ono obwarowane wieloma restrykcjami, a jakiekolwiek złamanie zasad będzie skutkować natychmiastowym powrotem do więzienia.
Kontrowersje i krytyka szwedzkiej izby adwokackiej
Wprowadzenie wyroków bezpieczeństwa spotkało się jednak z poważną krytyką. Szwedzka Izba Adwokacka argumentuje, że brak określonego czasu kary pozbawia skazanych przewidywalności co do długości ich wyroku, co stoi w sprzeczności z podstawowymi zasadami praworządności. W opinii Izby, takie przepisy mogą być formą ukrytego dożywocia, stosowanego wobec osób skazanych za przestępstwa, za które standardowo nie grozi kara dożywotniego pozbawienia wolności.
Opinia specjalnego śledczego Stefana Reimera
Stefan Reimer, sędzia Sądu Najwyższego i specjalny rządowy śledczy, przedstawił raport „Skuteczniejsza obrona społeczeństwa”, w którym poparł pomysł wprowadzenia wyroków bezpieczeństwa. Reimer argumentuje, że takie środki funkcjonują już w innych krajach europejskich, takich jak Dania, Niemcy czy Wielka Brytania, i są zgodne z Europejską Konwencją Praw Człowieka. „To narzędzie jest niezbędne, by chronić społeczeństwo przed szczególnie groźnymi przestępcami” – twierdzi Reimer.
Powrót do dawnych rozwiązań?
Koncepcja wyroków bezpieczeństwa przypomina dawne prawo internowania, które pozwalało na przetrzymywanie więźnia do momentu, aż udowodnił swoją nieszkodliwość. Internowanie zostało zniesione w Szwecji w 1981 roku, gdyż uznano je za niezgodne z zasadami humanitarnego traktowania więźniów. Obecna debata o wyrokach bezpieczeństwa nawiązuje do tamtej praktyki, jednak nowa forma przetrzymywania miałaby być bardziej ustrukturyzowana i podlegać regularnym przeglądom sądowym.
Wpływ nowego prawa na przyszłość systemu karnego w Szwecji
Debata wokół wyroków bezpieczeństwa jest jedną z najgorętszych w szwedzkim systemie prawnym. Minister sprawiedliwości Gunnar Strömmer przekonuje, że nowe przepisy są niezbędne, by chronić społeczeństwo, zwłaszcza w sytuacjach, gdy istnieje duże prawdopodobieństwo recydywy. Przeciwnicy obawiają się jednak, że wprowadzenie nieokreślonych wyroków może doprowadzić do osłabienia praw skazanych i naruszenia fundamentów praworządności.
Ostateczna decyzja w sprawie wyroków bezpieczeństwa zostanie podjęta po zakończeniu konsultacji społecznych.
- Spadek dostępności lotów w Szwecji: Utrudnienia dla regionalnych lotnisk
- Lotnisko Bromma – nierentowność i ukrywane koszty
- Szwedzkie obywatelstwo – nowe, bardziej rygorystyczne zasady od 2026 roku
- Sektor nieruchomości w Szwecji w kryzysie: konieczna strukturalna zmiana
- NATO wzmacnia obronę Morza Bałtyckiego nową operacją „Baltic Sentry”
