Jak jest zarządzana Szwecja?
Szwedzkie wybory odbędą się 9 września 2018 roku. Nawet jeśli nie jesteś Szwedem możesz być uprawniony do wzięcia w nich udziału. Poniżej przedstawiamy wszystko co powinieneś wiedzieć o nadchodzących wyborach i systemie politycznym w Szwecji.
W Szwecji istnieją trzy szczeble rządów: parlament narodowy (Riksdag) z 349 posłami, 20 rad regionów (landsting) oraz 290 rad gmin (kommunfullmäktige). Nie stanowią one hierarchii, tylko każdy szczebel ma swoje własne zadania.
Co cztery lata odbywają się wybory do tych wszystkich szczebli rządowych jednocześnie. Zawsze ma to miejsce w drugą niedzielę września. W 2018 roku oznacza to dzień 9 września.
Od czasu wyborów w 2014 roku, Szwecja rządzona jest przez mniejszościowy rząd stworzony przez Socjaldemokratów premiera Stefan Löfvena oraz Partię Zielonych, których rzeczniczka Isabella Lövin jest wicepremierem.
Wcześniej przez 8 lat rząd był tworzony przez centro-prawicowy sojusz Alliansen, który w składał się z Partii Umiarkowanych, Partii Liberalnej, Partii Centrowej oraz Chrześcijańskich Demokratów.
Swoją reprezentację w parlamencie mają także Szwedzcy Demokraci.
Kto może głosować?
Aby wziąć udział w głosowaniu do Riksdagu musisz być obywatelem szwedzkim i w dniu wyborów mieć co najmniej 18 lat.
Osoby niebędące obywatelami Szwecji mogą głosować w wyborach do rad regionów i gmin, jeśli są obywatelami państw UE, Islandii lub Norwegii. Obywatele innych państw mogą także głosować w tych wyborach, jeśli są zarejestrowani jako stali mieszkańcy od co najmniej 3 lat przed głosowaniem.
Jednocześnie szwedzcy obywatele mieszkający poza krajem także mogą wziąć udział w wyborach parlamentarnych. Przez pierwsze 10 lat poza krajem takie prawo przysługuje im automatycznie. Jeśli mieszkają za granicą dłużej muszą co kolejne 10 lat zgłaszać się do Skatteverket (Szwedzki Urząd Skarbowy) w celu potwierdzenia chęci pozostania w spisie wyborców. Szwedzi przebywający w momencie głosowania czasowo za granicą mogą głosować listownie, w ambasadzie lub poprzez upoważnioną osobę.
Według Statistic Sweden we wrześniowych wyborach do głosowania będzie uprawnionych około 7,3 miliona osób. To o 98,000 więcej niż w 2014 roku, pomimo tego, że przewidywany jest spadek osób głosujących po raz pierwszy i tych w wieku 18-24 lata.
W wyborach do lokalnych rad uprawnionych do głosowania będzie znacznie więcej obcokrajowców, ta liczba szacowana jest na 580,000. To 7,4 procenta osób uprawnionych do wzięcia udziału w tych wyborach.
Szwecja posiada jedną z najwyższych na świecie frekwencji wyborczych, w 2014 roku było to około 86 procent.
Jak mogę głosować?
Na kilka tygodni przed głosowaniem Valmyndigheten – Komisja Wyborcza – roześle karty do głosowania wszystkim uprawnionym. Zostają one wysłane na adres zarejestrowany w Skatteverket, dlatego ważne jest, aby aktualizować swoje dane w urzędzie.
W liście, który otrzymują uprawnieni znajdują się także dane najbliższego punktu wyborczego oraz jego godziny otwarcia. Punkty takie znajdują się w budynkach należących do gmin, zazwyczaj są to szkoły lub biblioteki. W niektórych regionach głosowanie możliwe jest już na 18 dni przed datą wyborów, wtedy można udać się do dowolnego ze specjalnych punktów. W dniu głosowania należy stawić się w wyznaczonym punkcie.
Jeśli posiadasz wystarczające wskazania (np. choroba, niepełnosprawność) możesz głosować poprzez osobę pośrednika.
Podczas głosowania musisz posiadać przy sobie ważny dokument.
W punkcie wyborczym otrzymasz 3 formularze po jednym do każdego z głosowań – żółty do Riksdagu, niebieski do rady regionu oraz biały do rady gminy.
Są też oddzielne formularze pozwalające ci na głosowanie na daną partię (bez wskazywania konkretnego kandydata), wybranie z listy kandydatów oraz partii. Istnieje też pusty formularz, na którym możesz wpisać dowolną partię i dowolnego kandydata. W teorii, jeśli taka osoba otrzyma odpowiednią liczbę głosów to zostanie wybrana.
Po wypełnieniu formularza wkładasz go do koperty i oddajesz ją do rąk komisarzowi wyborczemu.
Pamiętaj: W Szwecji głosowanie jest tajne, więc nie masz obowiązku nikogo informować o tym na kogo głosowałeś, jeśli nie chcesz tego robić. Przed udaniem się do osłoniętej kabiny możesz odebrać wszystkie formularze, jeśli nie chcesz, aby ktoś wiedział na kogo oddałeś głos (do koperty wkładasz tylko jeden formularz).
Jak wybierany jest zwycięzca?
W Szwecji parlament jest jednoizbowy, a członkowie są wybierani w systemie proporcjonalnym tak jak w wielu europejskich krajach. Oznacza to, że liczba mandatów uzyskanych przez daną partię odpowiada bezpośrednio ilości otrzymanych głosów.
Istnieje jednak próg wyborczy, oznacza to, że partia, aby dostać się do parlamentu musi zdobyć co najmniej 4 procent głosów, a w przypadku rad regionów 3 procent. W wyborach do rad gmin limit ten wynosi 2 lub 3 procent w zależności od liczby okręgów wyborczych w danej gminie.
W wyborach parlamentarnych Szwecja podzielona jest na 29 okręgów wyborczych (po jednym dla 21 regionów, duże regiony Sztokholm, Skania oraz Västra Götaland mają ich więcej), każdy okrąg w zależności od swojej populacji ma przypisane od 2 do 43 miejsc w parlamencie. 310 miejsc w parlamencie to tak zwane miejsca stałe a pozostałe 39 jest przydzielanych partiom tak aby ich liczba odpowiadała osiągniętemu w wyborach wynikowi.
Jeśli jakaś partia uzyska ponad 50 procent głosów, to jej lider zostaje premierem. Ale taka sytuacja jest w Szwecji rzadkością. Zazwyczaj zwycięska partia musi starać się stworzyć rząd w koalicji z innymi partiami. Na przykład obecny rząd tworzy czerwono-zielona koalicja złożona z Socjaldemokratów oraz Partii Zielonych.