W obliczu kryzysu migracyjnego, który w 2015 roku dotknął Europę, Dania obrała drogę odmienną od większości państw Unii Europejskiej. Gdy Niemcy przyjęły ponad milion migrantów, a Szwecja otworzyła swoje granice dla tysięcy osób, Dania wprowadziła politykę, która kładła nacisk na odpowiedzialność i selektywność. Jakie rozwiązania zastosował ten niewielki, ale zorganizowany kraj, aby ochronić swoją stabilność społeczną i gospodarczą?
Kryzys migracyjny: tło sytuacji
W 2015 roku Europa zmagała się z największym kryzysem migracyjnym od dekad. Dania, w przeciwieństwie do Niemiec czy Szwecji, przyjęła jedynie 21 tysięcy migrantów – czterokrotnie mniej w przeliczeniu na mieszkańca niż Niemcy. Takie podejście wynikało z pragmatyzmu i dbałości o integralność krajowego systemu socjalnego. Dziś decyzje te są uznawane za skuteczne, gdyż pozwoliły uniknąć problemów, które dotknęły inne kraje.
Restrykcyjna polityka migracyjna: kluczowe filary
Dania wdrożyła jedną z najbardziej rygorystycznych polityk azylowych w Europie, opartą na dwóch głównych zasadach: samowystarczalność i powrót. Oznacza to, że migranci muszą szybko integrować się na rynku pracy lub wrócić do swoich krajów, gdy tylko sytuacja na to pozwala.
W 2019 roku Dania zmieniła podejście do migrantów, zastępując słowo „integracja” terminem „samowystarczalność”. Przykładem tej polityki było cofnięcie zezwoleń na pobyt syryjskim uchodźcom w 2021 roku, gdy uznano, że Damaszek jest już bezpieczny. Osoby, które odmówiły powrotu, trafiły do specjalnych ośrodków deportacyjnych.
Ekonomia i migracja: pragmatyczne podejście
Dania zwróciła uwagę na koszty związane z napływem migrantów. Według raportu z 2021 roku migranci spoza Europy zarabiają o 40-50% mniej niż rdzenni Duńczycy, co zwiększa obciążenie systemu socjalnego. Roczne straty budżetowe związane z migracją oszacowano na 24 miliardy koron. Dlatego Dania jasno określiła swoje priorytety – zaprasza wyłącznie osoby, które mogą wnieść wartość dodaną do gospodarki.
Strategia integracji: rozproszenie i edukacja
Aby uniknąć tworzenia się gett, rząd duński wdrożył kompleksową strategię:
- Obowiązkowa edukacja przedszkolna: Dzieci migrantów muszą uczęszczać do przedszkoli przez minimum 25 godzin tygodniowo, gdzie uczą się języka i wartości społecznych. W przypadku nieprzestrzegania tego obowiązku, rodziny tracą prawo do świadczeń socjalnych.
- Rozbiórka problematycznych budynków: W latach 2019-2023 zburzono ponad 8 tysięcy mieszkań w dzielnicach o wysokiej koncentracji migrantów, co zmniejszyło napięcia społeczne i poprawiło integrację.
- Ograniczenie koncentracji migrantów: Do 2030 roku udział osób z tzw. niezachodnim pochodzeniem w dzielnicach nie może przekraczać 30%.
Selektywność zamiast masowej migracji
Dania koncentruje się na przyciąganiu wysoko wykwalifikowanych pracowników, którzy mogą zaspokoić potrzeby rynku pracy. W 2022 roku kraj przyjął jedynie 20 tysięcy takich osób, co stanowiło 0,4% populacji. Dzięki temu uniknięto problemów związanych z nisko wykwalifikowaną migracją.
Działania na poziomie międzynarodowym
Dania nie ograniczyła się wyłącznie do działań wewnętrznych. W 2021 roku zaproponowała utworzenie zewnętrznych centrów azylowych poza granicami UE, gdzie migranci byliby weryfikowani przed wjazdem do Europy. Rozmowy na ten temat prowadzono m.in. z Rwandą.
Współpracując z innymi państwami UE, Dania działa na rzecz wzmocnienia granic zewnętrznych Unii oraz zawierania umów z krajami tranzytowymi, takimi jak Turcja i Tunezja. W efekcie, w 2023 roku liczba nielegalnych przekroczeń granic UE spadła o 25% w porównaniu do 2021 roku.
Kontrowersje i krytyka
Polityka migracyjna Danii nie jest pozbawiona kontrowersji. Organizacje takie jak Amnesty International krytykują działania związane z deportacjami czy przenoszeniem ośrodków azylowych poza granice Europy, uznając je za naruszenie praw człowieka. Mimo to rząd Danii pozostaje nieugięty, podkreślając konieczność ochrony stabilności społecznej i bezpieczeństwa obywateli.
Dania udowodniła, że odpowiedzialna polityka migracyjna, oparta na selektywności i integracji, może być skutecznym rozwiązaniem w obliczu globalnych wyzwań. Choć podejście to budzi kontrowersje, pozwoliło uniknąć wielu problemów, z którymi zmagają się inne kraje. Pragmatyzm i długoterminowa wizja sprawiają, że Dania jest dziś przykładem dla innych państw, jak stawić czoła kryzysom migracyjnym bez utraty własnej tożsamości i stabilności.
