Minister spraw cywilnych Erik Slottner ponownie otwiera dyskusję o łączeniu gmin w Szwecji i wskazuje na Skåne oraz Västra Götaland. Równolegle Ministerstwo Finansów skierowało do konsultacji propozycję zmiany rekompensaty za koszty administracyjne dla małych i rzadko zaludnionych gmin – tak informują rządowe materiały i media. Jak podaje Regeringen, celem jest lepsze ukierunkowanie dodatku na gminy o niskiej gęstości zaludnienia, przy zachowaniu prostoty modelu i unikaniu zniechęcania do ewentualnych połączeń.
Na czym polega propozycja Ministerstwa Finansów
Według rządowej noty projektowej, dodatek w kosztach wyrównawczych miałby w większym stopniu trafiać do gmin poniżej ok. 10 tys. mieszkańców i o znacznych dystansach między mieszkańcami. Propozycja akcentuje, że system ma wyrównywać warunki świadczenia usług, ale nie powinien utrwalać wysokich kosztów administracyjnych w gminach, które mogłyby rozważyć współpracę lub połączenie, konsultacje już trwają.
Polityczny kontekst: powrót tematu łączeń
Slottner mówi wprost o korzyściach z mniejszej liczby gmin – zwłaszcza tam, gdzie jednostki leżą blisko siebie i już ze sobą współpracują. Media relacjonują silny opór wobec formalnych połączeń, który utrzymuje się mimo kolejnych przeglądów systemu. O najnowszym stanowisku ministra pisały Aftonbladet. Jednocześnie Dagens Samhälle przypomina, że temat wraca cyklicznie, ale jest „bardzo wrażliwy”.
Tło: system wyrównawczy i przegląd z 2024 r.
Komitet ds. wyrównania (SOU 2024:50 „Nätt och jämnt”) zaproponował szerokie korekty mechanizmów wyrównawczych dla gmin i regionów, w tym część dotyczącą kosztów administracyjnych. Jak podaje Regeringen, propozycje miały na celu bardziej adekwatne finansowanie zadań i zachowanie spójności terytorialnej. SKR podsumowuje, że chodzi o zmiany w in- i kosztowym wyrównaniu oraz LSS, z planem wdrożeń. Statystyka SCB przypomina, że wyrównanie ma kompensować różnice dochodowe i strukturalne między gminami.
Sama korekta dodatku administracyjnego nie przesądzi o łączeniu gmin w Szwecji. Jednak jaśniejsze, gęstościowe kryteria mogą ograniczyć „automatyzm” dopłat w gminach niewielkich, lecz gęsto zaludnionych, i tym samym zwiększyć presję na efektywność oraz współdzielenie zaplecza administracyjnego. W praktyce to sieciowa współpraca (wspólne IT, zamówienia, kadry) może być etapem przejściowym przed formalnym połączeniem.
