Najczęstsza zagrażająca życiu choroba przewlekła w pediatrii – cukrzyca typu 1 u dzieci w Szwecji – notuje wzrost zachorowań, szczególnie w grupie poniżej 5. roku życia. Jak wskazują analizy rejestrowe i badania w Uniwersytecie w Lund, trend nasilił się po pandemii, a władze i organizacje pacjenckie uruchamiają działania skracające czas do rozpoznania.
Późne rozpoznania i ryzyko kwasicy – kampania „Vård i tid”
Fundacja Barndiabetesfonden wraz z pediatrami-diabetologami i Svenska Postkodlotteriets Stiftelse prowadzi ogólnokrajową kampanię „Vård i tid”, która ma zwiększyć czujność rodziców i personelu oraz ograniczyć przypadki kwasicy ketonowej przy debiucie choroby. Postkodstiftelsen potwierdza dofinansowanie projektu kwotą 2,26 mln SEK. Jak podaje Barndiabetesfonden, celem jest szybsza diagnostyka najmłodszych dzieci i mniejsze cierpienie rodzin.
Skandynawski kontekst: wysoka zapadalność i młodszy wiek zachorowań
Raporty naukowe potwierdzają, że kraje nordyckie – w tym Szwecja – należą do państw o najwyższej zapadalności na T1D u dzieci, z historycznie wysokimi wskaźnikami obok Finlandii. W ostatnich latach badacze obserwują wzrost przypadków u najmłodszych i brak pełnego wyjaśnienia mechanizmów (genetyka, infekcje, czynniki środowiskowe).
Co mówią szwedzkie dane rejestrowe
Rejestr SWEDIABKIDS i badania populacyjne (2008–2021) opisują długofalowy wzrost zachorowań w młodych grupach wiekowych; prace z 2025 r. potwierdzają podbicie wskaźników względem okresu sprzed pandemii. To zbieżne z wcześniejszymi analizami krajowymi (1978–2019) pokazującymi utrzymujący się trend wśród dzieci.
Objawy i czujność kliniczna
Według materiałów kampanii, u dzieci typowe sygnały to nasilone pragnienie, częstsze oddawanie moczu, utrata masy ciała i zmęczenie – u maluchów bywa to trudne do uchwycenia. Organizatorzy „Vård i tid” apelują o szybkie badanie glikemii przy najmniejszym podejrzeniu – to prosty test, który może zapobiec zagrażającej życiu kwasicy.
Przełom w leczeniu: przeszczepy komórek bez immunosupresji
Równolegle rozwijają się terapie modyfikujące przebieg choroby. W Uppsali zespół kliniczny testuje przeszczep allogenicznych, genetycznie zmodyfikowanych komórek wysp trzustkowych o obniżonej immunogenności – bez leków immunosupresyjnych. Uniwersytet w Uppsali i Akademiska sjukhuset opisują pierwsze implantacje oraz wstępne wyniki bezpieczeństwa; doniesienia naukowe (NEJM, 08.2025; zespół P-O Carlsson) raportują przeżycie komórek bez odrzucania w obserwacji krótkoterminowej. Choć to dopiero badania wczesnej fazy, otwierają drogę do terapii, które w przyszłości mogą odciążyć intensywną insulinoterapię.
