500 lat od czasu, gdy Gustaw Waza został królem. Od biednego kraju do państwa dobrobytu. Od władzy królewskiej do demokracji i 208 lat bez wojny. Oto kilka wybranych momentów, które ukształtowały dzisiejszą Szwecję
Gustaw Eriksson Waza został wybrany na króla w Roggeborgen w Strängnäs 6 czerwca 1523 r. Duńczycy okupowali Sztokholm i zamek Tre Kronor, ojciec Gustawa Wazy został ścięty na rozkaz duńskiego króla Kristiana w krwawej rzezi w Sztokholmie trzy lata wcześniej, podobnie jak wielu innych, którzy chcieli przejąć władzę w Szwecji.
Gustaw Waza pragnął zemsty i władzy. W środku lata zajął zamek w Sztokholmie. Gustaw Waza kontrolował kraj liczący około 600 000 osób. Kościół katolicki został wyrzucony, ziemia skonfiskowana w okresie reformacji, a Biblia została szybko przetłumaczona i stała się podstawą szeroko rozpowszechnionego języka szwedzkiego. Ponadto urzędnicy Wazów pobierali podatki.
Ale Gustaw Waza i jego rodzina są przesiąknięci szwedzką historią i rządzili Szwecją do 1654 roku, kiedy królowa Krystyna abdykowała i została katoliczką. Kiedy czasopismo Populärhistoria poprosiło 30 historyków o wybranie najważniejszych osób w Szwecji, Gustaw Waza wygrał zdecydowanie, wyprzedzając Axela Oxenstiernę, świętą Birgittę, Carla Linnaeusa i Pera Albina Hanssona.
Pośrodku Brömsebäcken na granicy Smalandii i Blekinge znajduje się niewielki most prowadzący na wyspę, na której pozostał kamień. To tutaj podpisano traktat pokojowy z 1645 roku, który zmusił Danię do oddania Halland, Härjedalen, Jämtland i Gotlandii. Marzenie o staniu się wielką potęgą skłoniło Gustawa II Adolfa do rozpoczęcia wojny 30-letniej.
Szwedzka armia wkroczyła na tereny dzisiejszych południowych Niemiec, choć król został zabity pod Lützen w 1632 roku. Pokój westfalski w 1648 roku zakończył 30-letnią wojnę. Krajom europejskim przyznano granice. Szwecja rozciągała się na wschód od dzisiejszego Petersburga i na niemieckie Pomorze. Skania, Blekinge, Halland i Bohuslän stały się szwedzkie na mocy pokoju w Roskilde w 1658 roku.
Był to szczyt szwedzkich ambicji mocarstwowych, które przez długi czas miały charakteryzować narodowy wizerunek.
Zabicie Króla Karol XII. Zastrzelony w norweskiej twierdzy Fredriksten, Halden, 30 listopada 1718 roku.
Era szwedzkiej potęgi dobiegła końca. Armia Karola XII podjęła odwrót przez norwesko-szwedzkie góry. Zakończył się on katastrofą: zginęło ponad 4 000 z 7 000 żołnierzy. Odwrót znany jest jako karoliński marsz śmierci. Karoliński Marsz Śmierci oznaczał koniec wiecznego marszu wojowniczego króla, z decydującą porażką w 1709 roku pod Połtawą na terenie dzisiejszej Ukrainy.
Riksdag i Szwecja w 1766 roku przyjęły ustawę o wolności prasy. Walka o egzekwowanie prawa była jednak ciężka po latach autorytarnych rządów i chwiejnej władzy królewskiej. Szwecja w tym czasie ma nieco ponad 1,5 miliona mieszkańców, z których wielu nie posiada umiejętności czytania i pisania. Ale ci, którzy potrafią czytać i pisać, chcą, aby słowo pisane było wolne, a dokumenty rządowe były jawne.
Na czele tych działań stanął ksiądz Anders Chydenius. Popchnął swoją partię – Mössorna – do uchwalenia ustawy o wolności prasy wbrew sprzeciwowi konserwatywnej partii Hattarna. Władza przeniosła się z wewnętrznego kręgu króla do Riksdagu. Do głosu doszli ludzie wykształceni i kulturalni. Doprowadziło to do powstania ustawy o wolności słowa i wolności prasy.
Okres wolności był krótki od 1719 do 1771 roku, kiedy Gustaw III został królem. W następnym roku przeprowadził zamach stanu i utrzymał władzę aż do zamachu na balu maskowym w sztokholmskiej operze w 1792 roku. Jego syn Gustaw IV Adolf został obalony w wyniku zamachu stanu po nieudanej wojnie z Rosją. W ciągu kilku tygodni szybko opracowano nową formę rządu, znacznie ograniczając władzę króla.
Data ta jest jednym z powodów ustanowienia szwedzkiego święta narodowego. Forma rządu pozostała w dużej mierze nienaruszona do 1974 roku.
Zakon Masoński stała się miejscem, w którym doszło do pokojowego rozdzielenia Szwecji i Norwegii. Szwecja zagroziła, gdy Norwegia chciała uwolnić się od wymuszonej unii z 1814 roku. Norwegia zażądała referendum. Ponad 368 000 Norwegów zagłosowało za zakończeniem unii. 184 zagłosowało na “nie”. Pojawiło się ryzyko wojny.
Późnym latem czterech przedstawicieli Szwecji i Norwegii spotkało się w loży masońskiej w Karlstad. We wrześniu podpisano konwencję w Karlstad. Fakt, że odbyło się to pokojowo, był ważny w dłuższej perspektywie i stanowił prowokujący do myślenia przykład w dzisiejszym świecie
Lata 1919-1921 w Szwecji są postrzegane przez historyków jako szczególnie ważne. Historycy zauważają, że kobiety w Szwecji otrzymały prawo głosu w decyzji z 1919 roku i skorzystała z niego w wyborach w 1921 roku. Prawo do głosowania było fundamentalnym sukcesem. Celem było równe społeczeństwo.
Strajk w Ådalen w 1931 roku doprowadził do starć między strajkującymi i osobami łamiącymi prawo. Podczas kolejnego marszu protestacyjnego następnego dnia, wojsko zostało wezwane do miasta Lunde. Otworzyli oni ogień do demonstrantów. Pięć osób zginęło, a pięć zostało rannych. Strzelanina w Ådalen ukształtowała szwedzką politykę i uważa się, że była jednym z powodów, dla których socjaldemokraci, którzy uważali, że protestujący są również częściowo winni, wygrali wybory w 1932 roku. Od tego czasu partia pozostawała u władzy nieprzerwanie przez 44 lata. Szwecja trzymała się z dala od wojen światowych i stała się światowym liderem w dziedzinie opieki społecznej.
6 czerwca Szwecja obchodzi swoje święto narodowe. Dziś rząd w Szwecji jest zarządzany na mocy traktatu zawartego w zamku Tidö, zbudowanym przez kanclerza Axela Oxenstiernę w XVII wieku w erze wielkiej potęgi. Po zawarciu ugody w Torekov w 1971 r. monarchia pozostała jako urząd ceremonialny.
- Szwedzi przedłużają lato i masowo wyjeżdżają za granicę późnym latem i jesienią
- Odwrócenie fali przestępczości w Szwecji zajmie co najmniej dekadę, twierdzi minister sprawiedliwości
- Szwedzka Komisja Nadzoru Finansowego ostrzega przed nową decyzją: „30 procent do komornika”
- Kolejny alarm dronowy na lotnisku Arlanda – trzeci dzień z rzędu
- Trzy branże w Szwecji, które tej jesieni wołają o pracowników
