W ciągu ostatnich lat rak szyjki macicy w Szwecji występuje wyraźnie rzadziej, szczególnie wśród młodszych kobiet. Według najnowszych statystyk Socialstyrelsen liczba zachorowań w grupie kobiet poniżej 40 roku życia spadła od 2015 roku o 56 procent. Wśród kobiet, które regularnie biorą udział w badaniach przesiewowych, ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy zmniejsza się o około 90 procent.
Silny spadek zachorowań u młodszych kobiet
W ciągu ostatniej dekady liczba zachorowań na raka szyjki macicy w grupie kobiet poniżej 40 roku życia zmniejszyła się o 56 procent. Socialstyrelsen określa tę tendencję jako wyraźną i stabilną, a Fundacja Walki z Rakiem (Cancerfonden) mówi wręcz o „historii sukcesu”.
Sekretarz generalna Fundacji Walki z Rakiem Ulrika Årehed Kågström podkreśla, że to bardzo pozytywne dane, ale zwraca uwagę, że prace muszą być kontynuowane, aby całkowicie wyeliminować raka szyjki macicy w Szwecji. Jej zdaniem obecne wyniki pokazują, że przyjęta strategia przynosi realne efekty, a setki kobiet każdego roku unikają ciężkiej diagnozy.
Szczepionka HPV i badania przesiewowe
Rak szyjki macicy rozwija się niemal wyłącznie po zakażeniu wirusem brodawczaka ludzkiego HPV. To bardzo powszechny wirus przenoszony głównie drogą kontaktów seksualnych. U większości osób infekcja przebiega bezobjawowo, ale u części może prowadzić do zmian komórkowych, które z czasem przekształcają się w nowotwór.
Obecnie wszystkim uczniom piątej klasy w Szwecji – zarówno dziewczętom, jak i chłopcom – oferuje się szczepionkę przeciw HPV. W połączeniu z programem badań przesiewowych jest to główne wyjaśnienie spadku zachorowań, widocznego w statystykach Socialstyrelsen. Kobiety, które regularnie badają się pod kątem obecności wirusa, zmniejszają ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy o około 90 procent.
Około dwóch trzecich kobiet, które obecnie zapadają na raka szyjki macicy, nie uczestniczyło w ogóle w badaniach przesiewowych albo robiło to tylko sporadycznie. Ulrika Årehed Kågström przypomina, że rak szyjki macicy jest w dużym stopniu uleczalny, o ile zostanie wcześnie wykryty, dlatego regularne testy mają kluczowe znaczenie.
Domowe testy zwiększają zasięg badań
Badania w kierunku HPV można wykonać u położnej lub samodzielnie w domu, korzystając z zestawu do pobrania próbki, który jest wysyłany pocztą do skrzynki. Testy domowe mają kilka wyraźnych zalet. Pozwalają dotrzeć do większej liczby kobiet, są bardziej opłacalne i wygodne, szczególnie dla osób, które z różnych powodów rzadziej pojawiają się w placówkach służby zdrowia.
Fundacja Walki z Rakiem zwraca jednak uwagę, że obecnie tylko około jedna trzecia regionów Szwecji oferuje testy domowe jako podstawową metodę w programie badań przesiewowych. Organizacja uważa to za poważną barierę, która utrudnia dalsze zmniejszanie liczby zachorowań.
Ulrika Årehed Kågström podkreśla, że teoretycznie wysyłka zestawów domowych może być zorganizowana bardzo szybko, podczas gdy zarezerwowanie setek tysięcy wizyt u położnych zajmuje lata. Jej zdaniem rząd powinien przejąć większą odpowiedzialność na poziomie krajowym, aby zapewnić, że wszystkie regiony będą oferować testy domowe jako realną i łatwo dostępną opcję.
HPV a inne nowotwory
Choć obecna debata koncentruje się głównie na raku szyjki macicy w Szwecji, wirus HPV może zwiększać ryzyko także innych nowotworów. Należą do nich między innymi rak prącia, rak odbytu oraz niektóre nowotwory jamy ustnej i gardła. To dodatkowy argument za tym, aby kontynuować szczepienia i rozwój programów badań przesiewowych, obejmujących zarówno kobiety, jak i mężczyzn.
