Komvux w Szwecji znalazł się w centrum uwagi rządu po serii kontroli, które wykazały poważne braki w jakości kształcenia dorosłych oraz na kursach SFI (szwedzki dla imigrantów). Rząd powołuje teraz specjalną komisję śledczą, która ma doprowadzić do jaśniejszego podziału odpowiedzialności między gminami a organizatorami kursów oraz podnieść standard nauczania.

Minister ds. szkolnictwa średniego, szkolnictwa wyższego i badań naukowych Lotta Edholm podkreśla, że problem jest poważny, a co drugi student SFI przerywa naukę przed ukończeniem kursu.

Poważne braki w jakości i nadzorze

Kontrole prowadzone przez Szwedzki Inspektorat Szkolny wykazały, że w systemie kształcenia dorosłych w Szwecji występują liczne nieprawidłowości. W części szkół stwierdzono wystawianie niedozwolonych ocen, a wiele gmin nie monitorowało w wystarczającym stopniu działalności swoich placówek.

Inspektorat zwrócił także uwagę na ryzyko nadużyć w systemie dobrobytu, ponieważ znaczna część edukacji prowadzona jest na zasadzie kontraktów z prywatnymi podmiotami i wiąże się z obsługą dużych kwot pieniędzy przy ograniczonej kontroli gmin.

Rząd ocenia, że obecne przepisy zbyt słabo precyzują odpowiedzialność gmin za nadzór nad komvux w Szwecji. Jak zaznaczyła Lotta Edholm podczas czwartkowej konferencji prasowej, kolejne kontrole pokazują te same problemy. Jej zdaniem “kontrola za kontrolą ujawnia niedociągnięcia, często naprawdę poważne”, a system wymaga uporządkowania zarówno pod względem jakości, jak i finansów.

Zadania nowej komisji śledczej

Powołana komisja ma przeanalizować funkcjonowanie komvux i SFI oraz zaproponować konkretne zmiany. W centrum uwagi znajdzie się m.in. to, dlaczego osoby bezrobotne, kierowane na kursy w ramach komvux, w niewielkim stopniu rozpoczynają i kończą naukę. Rząd chce, aby więcej bezrobotnych dzięki edukacji dorosłych zdobywało kwalifikacje i znajdowało zatrudnienie.

Zadaniem komisji będzie też zaproponowanie rozwiązań, które zwiększą liczbę osób rozpoczynających i kończących wysokiej jakości kształcenie dorosłych w Szwecji. W planach znajduje się zaostrzenie kontroli nad poszczególnymi organizatorami kształcenia oraz doprecyzowanie odpowiedzialności gmin za zlecane na zewnątrz kursy komvux i SFI. W rządowym opisie zlecenia podkreślono, że potrzebne są wyraźniejsze reguły nadzoru nad prywatnymi podmiotami oraz dokładniejsza ocena ich właścicieli i kadry kierowniczej.

Raport końcowy komisji, przygotowany na podstawie porozumienia partii koalicyjnych, ma zostać przedstawiony najpóźniej 15 czerwca 2027 roku. Od jego zapisów będzie zależeć, jak w przyszłości będzie wyglądał komvux w Szwecji i na jakich zasadach gminy będą mogły zlecać kształcenie dorosłych prywatnym operatorom.

Krytyka „niepoważnych prywatnych podmiotów”

Decyzja o powołaniu komisji śledczej została pozytywnie przyjęta przez środowisko nauczycielskie. Organizacja Sveriges Lärare, reprezentująca szwedzkich nauczycieli, określa dzisiejszy system jako bardzo zróżnicowany i podkreśla, że część sektora kształcenia dorosłych jest zdominowana przez “niepoważnych prywatnych operatorów”. Według nauczycieli gminy często nie są w stanie skutecznie kontrolować tych podmiotów, co dodatkowo osłabia zaufanie do całej formy kształcenia.

Robin Smith, wiceprzewodniczący Sveriges Lärare, uważa, że państwo powinno w większym stopniu przejąć odpowiedzialność za kształcenie dorosłych. W komentarzu dla agencji TT zwraca uwagę, że wielu nauczycieli pracuje w trudnych warunkach, w niestabilnych strukturach, które charakteryzuje krótkoterminowe myślenie i brak odpowiednio wyposażonych sal oraz materiałów dydaktycznych. Taka sytuacja dodatkowo utrudnia utrzymanie wysokiego poziomu nauczania i wpływa na decyzje uczniów o kontynuowaniu lub przerywaniu kursów.

Zdaniem rządu nowa komisja ma stworzyć ramy, w których komvux w Szwecji i SFI będą bardziej przejrzyste, lepiej kontrolowane i skuteczniej powiązane z rynkiem pracy. Oczekuje się, że po zmianach więcej dorosłych uczniów będzie faktycznie rozpoczynać i kończyć edukację, a sektor kształcenia dorosłych stanie się mniej podatny na nadużycia i nieprawidłowości.