Z najnowszego raportu Försäkringskassan wynika, że zasiłki dla członków gangów w Szwecji stały się istotnym źródłem dochodu dla przestępczości zorganizowanej. Około 4000 osób uznawanych przez policję za aktywnych przestępców gangowych lub powiązanych z przestępczością gangową otrzymało w ostatnich latach łącznie 3,6 miliarda koron szwedzkich w formie różnych świadczeń. Jak podaje Szwedzkie Radio, chodzi przede wszystkim o zasiłki chorobowe, renty chorobowe oraz świadczenia aktywizacyjne.
Raport Försäkringskassan: miliardy z systemu świadczeń
Według raportu Försäkringskassan gangowo powiązani beneficjenci korzystają z kilku głównych typów wsparcia: zasiłków chorobowych, długoterminowych rent chorobowych oraz zasiłków aktywizacyjnych dla osób pozostających poza rynkiem pracy. Szwedzkie Radio opisuje, że około 4000 takich osób ma swoją podstawową egzystencję opartą właśnie na świadczeniach z systemu zabezpieczenia społecznego.
Wśród nadużyć raport wskazuje między innymi fałszywe zaświadczenia lekarskie oraz fikcyjne separacje. W przypadku tzw. skenseparacji para formalnie rozstaje się na papierze, ale w praktyce nadal mieszka razem, aby uzyskać wyższe świadczenia. Podobne przykłady opisuje serwis Omni, który relacjonuje, że ten rodzaj oszustw tworzy “fasadę białych dochodów” dla osób aktywnych w środowisku gangowym.
Minister ds. osób starszych i ubezpieczeń społecznych Anna Tenje określa w rozmowie z agencją TT ustalenia Försäkringskassan jako “zaskakujące i głęboko prowokujące”. Jak cytuje ją m.in. Aftonbladet, według rządu środki z funduszu socjalnego powinny trafiać do osób najbardziej potrzebujących, a nie zasilać ekonomię gangów.
Rząd: odciąć gangi od pieniędzy podatników
Zdaniem Anny Tenje problem zasiłków dla członków gangów w Szwecji podważa zaufanie do całego systemu świadczeń. Rząd szacuje, że co roku z systemów opieki społecznej wypłacanych jest nieprawidłowo od 15 do 20 miliardów koron szwedzkich, z czego około połowa to przestępstwa związane z nadużyciami świadczeń. Te liczby przywołuje także SVT w swoim materiale o raporcie Försäkringskassan.
Tenje podkreśla, że jeśli państwo chce skutecznie zwalczać przestępczość zorganizowaną, musi ograniczyć “dopływ naszych wspólnych środków z podatków” do gangów. W rozmowie z TT mówi, że chodzi zarówno o ochronę budżetu państwa, jak i o utrzymanie legitymizacji systemów socjalnych – ciężko pracujące osoby muszą mieć pewność, że podatki finansują wsparcie dla rzeczywiście potrzebujących, a nie zorganizowaną przestępczość.
W pakiecie działań rząd wskazuje m.in. na nową ustawę o zniesieniu tajemnicy, która wchodzi w życie 1 grudnia 2025 roku. Nowe przepisy wprowadzają tzw. sekretessbrytande bestämmelse w ustawie o jawności i tajemnicy, co ułatwi wymianę informacji między urzędami w celu wykrywania przestępstw, w tym nadużyć świadczeń. Jak wyjaśnia rząd w swoim komunikacie, informacje chronione tajemnicą zawodową będzie można w większym zakresie przekazywać innym instytucjom, aby zapobiegać błędnym wypłatom i przestępstwom gospodarczym.
Anna Tenje zapowiada również zaostrzenie sankcji oraz blokadę świadczeń dla osób, które wielokrotnie dopuszczają się nadużyć wobec systemu świadczeń. Równolegle trwają prace nad uszczelnieniem zasad dotyczących zaświadczeń lekarskich, które – jak wynika z raportu – są jednym z kluczowych narzędzi wykorzystywanych w przestępczych schematach.
Skala problemu: 67 500 osób w środowisku gangowym
Najnowsza analiza Polismyndigheten pokazuje, że w szwedzkim środowisku gangów działa łącznie około 67 500 osób. Jak opisuje Aftonbladet, z tej grupy 17 500 to aktywni przestępcy gangowi, a pozostałe 50 000 osób ma mniej lub bardziej bezpośrednie powiązania z gangami. Dane te pochodzą z aktualnej “lägesbild” policji dotyczącej przestępczości gangowej w Szwecji.
Policja podkreśla, że liczby te nie muszą oznaczać gwałtownego wzrostu przestępczości w porównaniu z wcześniejszymi latami, ale oddają lepszy, bardziej szczegółowy obraz środowiska gangowego. Dla rządu i instytucji takich jak Försäkringskassan jest to ważny kontekst przy ocenie skali zjawiska, jakim są zasiłki dla członków gangów w Szwecji oraz inne nadużycia świadczeń.
Według rządu walka z ekonomią gangów wymaga zarówno działań policyjnych i prokuratorskich, jak i zmian w administracji państwowej. Raport Försäkringskassan oraz nowe przepisy dotyczące wymiany informacji mają być jednym z narzędzi, które utrudnią wykorzystywanie systemu świadczeń jako stabilnego źródła dochodu dla przestępczości zorganizowanej.
