Rząd zapowiada, że wiek odpowiedzialności karnej w Szwecji zostanie obniżony do 13 lat dla najpoważniejszych przestępstw. Zmiana ma wejść w życie 1 lipca 2026 r. na czas określony pięciu lat – wynika z rządowych materiałów i wypowiedzi ministra sprawiedliwości Gunnara Strömmera. Jak podaje Regeringen.se, projekt trafił do konsultacji publicznych, a resort wskazuje na szczególnie ciężkie czyny, jak zabójstwa czy poważne zamachy bombowe.
Oddzielne oddziały i 100–150 miejsc dla 13–17-latków
Służba Więzienna (Kriminalvården) przygotowuje wyspecjalizowane oddziały młodzieżowe, które mają przyjmować dzieci i młodzież w wieku 13–17 lat. W pierwszej fazie plan zakłada 100–150 miejsc oraz rozdzielenie najmłodszych od starszych nieletnich. Według informacji Kriminalvården pierwsze jednostki mają być gotowe do uruchomienia latem 2026 r., a prace przygotowawcze już postępują. Jak podaje Kriminalvården oraz komunikaty z 2025 r., nowe oddziały przewidują komponent edukacyjny i terapeutyczny.
Uzasadnienie rządu i czas obowiązywania
Według ministra Strömmera obniżenie progu ma charakter ograniczony w czasie i ma być ściśle monitorowane. Rząd podkreśla, że celem jest ochrona społeczeństwa, wzmocnienie pozycji ofiar oraz wsparcie dla dzieci wykorzystywanych przez grupy przestępcze. Jak relacjonuje Omni, władze nie oczekują natychmiastowego spadku przestępczości, lecz wskazują na potrzebę „nowych narzędzi” wobec najcięższych czynów. Z kolei Svenska Dagbladet odnotowuje, że rząd wiąże reformę z kryzysem wykorzystania nieletnich przez gangi i zapowiada przegląd efektów w trakcie pięcioletniego okresu.
Kontekst: od rekomendacji 14 lat do propozycji 13 lat
Na początku 2025 r. rządowy zespół sugerował obniżenie progu odpowiedzialności karnej dla najpoważniejszych czynów do 14 lat. Propozycja ta została następnie rozszerzona politycznie do 13 lat w ramach prac koalicji rządzącej. Informowały o tym m.in. Sveriges Radio i rządowy artykuł na Regeringen.se
Głosy krytyczne i zastrzeżenia ekspertów
Część prokuratorów i ekspertów ocenia, że podstawy analityczne są niewystarczające, a obniżenie wieku może nie przynieść oczekiwanego efektu prewencyjnego. Jak wynika z przeglądu doniesień, krytycy ostrzegają również przed ryzykiem dalszego „zaniżania wieku” rekrutacji przez grupy przestępcze. W takim tonie pisały m.in. tytuły anglojęzyczne relacjonujące spór oraz serwis Sweden Herald, odnotowując, że rząd poszedł dalej niż wstępne rekomendacje (14 lat). Sweden Herald także materiały Reuters i Courthouse News z września 2025 r.
Obniżenie wieku odpowiedzialności karnej w Szwecji to ruch o silnym wymiarze symbolicznym i organizacyjnym. Kluczowe będzie, czy oddziały młodzieżowe zapewnią realne wsparcie edukacyjne i terapeutyczne, a nie tylko izolację. W przeciwnym razie ryzyko „utwardzenia” ścieżki przestępczej pozostanie. Jednocześnie widać, że rząd chce odpowiedzieć na presję zjawiska wykorzystania dzieci przez grupy przestępcze – co potwierdzają rządowe opracowania strategiczne.
