Próchnica to bardzo niebezpieczna bakteryjna choroba zakaźna tkanek twardych zęba, która zagraża naszemu całemu organizmowi.
Bakterie z nieleczonych zębów mogą przedostawać się do krwioobiegu i krążyć po całym organizmie. Docierają do płuc, serca, nerek, stawów, nerwu wzrokowego przyczyniając się do powstawania wielu zagrażających zdrowiu schorzeń, a w skrajnych przypadkach mogą prowadzić do zawału mięśnia sercowego, sepsy i w konsekwencji zgonu. Należy podkreślić, że dotyczy to również nieleczonych zębów mlecznych, a zmiany zachodzące w organizmie dziecka przebiegają w znacznie szybszym tempie. W przypadku dzieci, nieleczone zęby mleczne, maja również niekorzystny wpływ na powstawanie i prawidłowe tworzenie się zawiązków zębów stałych
Czy wiesz, że…
– w Polsce tylko 30% Polaków chodzi do dentysty raz w roku,
– aż 50% pytanych twierdzi, że próchnica prędzej czy później się u niego rozwinie, więc w ogóle nie widzi potrzeby odwiedzania gabinetu stomatolog.
… To wnioski płynące z raportu opracowanego przez Ogólnoświatową Organizację Pożytku Publicznego (ACFF) na temat rozwoju próchnicy w krajach Europy Środkowo-Wschodniej1. Taki stan rzeczy świadczy niezbicie o braku świadomości Polaków, że próchnicy możemy skutecznie przeciwdziałać. Niestety ma on również bezpośrednie przełożenie na nasze dzieci. Z najnowszych badań epidemiologicznych w naszym kraju wynika, że u ok. 80% 6-latków stwierdza się próchnicę zębów, a w grupie 12-18-latków problem dotyczy już aż 80-95%. Ogromnie ważna jest więc edukacja społeczeństwa na temat nie tylko leczenia, ale przede wszystkim zapobiegania pojawiania się tego zjawiska. Przykładem może być Szkocja, która w 2000 roku wprowadziła program edukacyjny dotyczący szczotkowania zębów u niemowląt (od pierwszego pojawiającego się zęba), wzmacniania zębów fluorem od 2 roku życia, który kontynuowano przez okres przedszkolny i szkolny, co w roku 2012 przyniosło aż 20% spadek poziomu próchnicy u dzieci.
Przykładów możemy mnożyć wiele, ale jak w naszych warunkach możemy pomóc w zahamowaniu tego zjawiska u najmłodszych?
- Gdy będziesz mamą
Edukację powinniśmy zacząć od przyszłej matki, już w okresie życia płodowego dziecka. Mama, która spodziewa się dziecka powinna pamiętać o zasadach prawidłowego odżywiania w ciąży, i wpływie leków na rozwój zawiązków zębów mlecznych. Dieta przyszłej mamy powinna być odpowiednio zbilansowana. Należy zadbać o odpowiedni poziom wapnia, żelaza, kwasu foliowego, a także witamin C i B. Jemy dużo owoców i warzyw. W tym czasie unikamy używek- alkoholu, nadmiaru kawy i innych napojów zawierających kofeinę, unikamy również surowych produktów. Nie stosujemy diet odchudzających.
Po urodzeniu dziecka na wizytach mówimy o zasadach karmienia naturalnego i sztucznego w tym o wyborze odpowiedniego smoczka. Przy karmieniu naturalnym powinno się odpowiednio ułożyć dziecko, aby zapewnić prawidłowe oddychanie i odpowiednie ruchy żuchwy. Wybór smoczka powinien być zbliżony do kształtu piersi, otwór mały, aby nie zmniejszać pracy mięśni ,co może w konsekwencji doprowadzić do wad zgryzu.
- Pierwsza wizyta
Szósty miesiąc życia dziecka to najlepszy moment na pierwsze spotkanie z dentystą. Podczas wizyty lekarz przekaże niezbędne informacje dotyczące higieny jamy ustnej najmłodszych, a w przypadku utrudnionego wyrzynania się zębów, wskaże pomocne środki. Podpowie rodzaj szczoteczek do zębów i gryzaków, dostosowanych do potrzeb wiekowych dziecka.
- Gdy maluch skończy roczek
Między dwunastym a osiemnastym miesiącem życia, powinniśmy nadal kontrolować wyrzynanie zębów u naszego dziecka, w trakcie systematycznych spotkań z dentystą. Miła atmosfera w gabinecie i spotkania w formie zabawy, sprzyjają adaptacji dziecka, co z pewnością będzie procentowało w przyszłości. Na wizytach lekarz pomoże w zniwelowaniu nadwrażliwości dziąseł, związanej z wyrzynaniem się zębów, wyjaśni rodzicom zasady prawidłowego odżywiania, doradzi wybór odpowiedniej pasty i szczoteczki do zębów, przeprowadzi odpowiedni instruktarz higieny, może również rozpocząć profilaktykę fluorkową (indywidualne dobrany fluor podawany w odpowiednim stężeniu, będzie wzmacniał zęby dziecka). W tym czasie bardzo ważna będzie rozmowa o „złych nawykach” i ich zapobieganiu – chodzi głównie o ssanie smoczka przez dzieci powyżej drugiego roku życia, ssaniu kciuka czy ssaniu, nagryzaniu języka – takie nawyki w konsekwencji prowadzą do wad zgryzu.
- Higiena jamy ustnej dwulatka
Drugi rok życia to zazwyczaj końcowy okres wyrzynania zębów. Konieczne jest systematyczne pojawianie się na wizytach kontrolnych, podczas których lekarz oceni kształt zębów, ich liczbę, kolor i zbada czy nie pojawiają się wady zgryzu. To okres zwiększonej ruchliwości dziecka, co często wiąże się z urazami zębów. W takich przypadkach bardzo ważna jest szybka konsultacja z lekarzem stomatologiem, który udzieli pomocy i przekaże wskazówki dotyczące dalszego postępowania.
- Przedszkolak narażony na próchnicę
Wiek pomiędzy trzecim a siódmym rokiem życia dziecka, to okres zwiększonego zagrożenia próchnicą. Zazwyczaj powinniśmy pojawiać się w gabinecie stomatologa co trzy miesiące, aby w przypadku pierwszych oznak próchnicy, lekarz miał możliwość wczesnego stosowania wielu nowoczesnych, bezbolesnych metod leczenia takich jak ozonowanie, impregnacja preparatami niszczącymi bakterie tworzące próchnicę. W tym czasie stomatolog wprowadzi lub będzie kontynuował fluoryzację, lakowanie zębów oraz oceni wady zgryzu, zaleci ćwiczenia stymulujące prawidłowy rozrost szczęki i żuchwy. Szybka rezygnacja ze „złych nawyków”, wspomnianych wcześniej, systematyczne ćwiczenia mięśniowe i częste kontrole u stomatologa mogą doprowadzić do wycofania się wady. Ponadto podczas wizyty lekarz doradzi jak prawidłowo szczotkować zęby, kładąc nacisk na niezbędną, aktywną pomoc rodziców polegającą na kontrolowaniu i poprawianiu błędów dziecka. Wskaże także szczoteczki i płyny odpowiednie dla danej grupy wiekowej.
- Jak dbać o uśmiech ucznia?
Wiek szkolny to okres wymiany uzębienia mlecznego na stałe. Pojawiają się pierwsze zęby trzonowe stałe, tzw. „szóstki”, które jak przedstawiają statystyki są zębami najczęściej i najszybciej zaatakowanymi przez bakterie tworzące próchnicę. Przyczyny upatruje się w niedokładnej higienie jamy ustnej. Dziecko potrafi już samodzielnie myć zęby, ale praktyka pokazuje, że robi to zbyt szybko i niedokładnie, a czasem wcale nie dociera do nich szczoteczką. Nadal ważna jest w tym okresie konsekwentna kontrola rodziców i systematyczne pojawianie się u dentysty. Im szybciej odbędzie się taka wizyta, tym większe możliwości lecznicze ma lekarz stomatolog. Na takim spotkaniu oceni także poprawność wyrzynania się zębów, a w razie potrzeby skieruje małego pacjenta na wizyty ortodontyczne- gdzie lekarz zaproponuje różne aparaty ortodontyczne korygujące wady zgryzu i wady zębowe. To także czas kontynuowania profilaktyki fluorowej, lakowania zębów, a w razie potrzeby ustalania wizyt, na których leczone będą zęby zaatakowane próchnicą.
- Zdrowe zęby nastolatka
Koniec wieku rozwojowego (u dziewcząt około 14 r.ż., a u chłopców ok. 17 r.ż.) i początek dojrzałego to najlepszy moment na ostateczną eliminację wad zgryzu i wad zębowych, korektę uzębienia pod względem estetycznym, a także wybielanie zębów. Kontrole powinny odbywać się nie rzadziej, niż co 6 miesięcy. Należy pamiętać, że systematyczne pojawianie się u dentysty gwarantuje szybkie niwelowanie zmian chorobowych, a wszelkie procesy zapalne zębów i okolic zębowych mają ogromny wpływ na stan całego naszego organizmu.
Okiem eksperta:
Małgorzata Turno-Kornafel, lekarz stomatolog ogólny i specjalista stomatologii dziecięcej, Medicover:
Wracając do problemu próchnicy pragnę jeszcze raz zachęcić do systematycznego pojawiania się na wizytach kontrolnych u lekarza stomatologa. W dzisiejszych czasach dysponujemy już wieloma bardzo nowoczesnymi urządzeniami i metodami pozbywania się bakterii, które są odpowiedzialne za próchnicę. Specjaliści stomatologii dziecięcej wraz z personelem pomocniczym dbają o stworzenie przyjaznej atmosfery na wizycie, co jest podstawą do nawiązania więzi między pacjentem-dzieckiem, a jego lekarzem. Ogromna rola spada oczywiście na rodziców, których zaangażowanie i coraz większa świadomość mogą doprowadzić do zlikwidowania plagi, jaką jest próchnica.
