1
Jak dużo zarabiają twoi sąsiedzi, znajomi, prezydent lub jego żona? W Norwegii, przodującej w transparentności, te informacje są dostępne dla wszystkich, wystarczy kilka razy kliknąć.
To, że miliarder może zamieszkać w Białym Domu nie ujawniając swoich zeznań podatkowych lub to, że w francuski kandydat na prezydenta może być pokonany oskarżeniami, że zapłacił rodzinie duże sumy za niewykonaną pracę, to w Norwegii niewyobrażalne scenariusze.
„W Norwegii panuje kultura przejrzystości w tych sprawach, co powoduje, że ciężko zostać wybranym bez ujawnienia swoich zarobków i płaconych podatków,” powiedział Hans Christian Holte, dyrektor Norweskiego Urzędu Podatkowego.
Każdego roku, agencja podatkowa publikuje najważniejsze informacje dotyczące wszystkich podatników – łącznie z zarobkami, majątkiem i zapłaconym podatkiem, na swojej stronie internetowej.
Takie postępowanie w tym protestanckim kraju, wynika z idei, że chętniej dorzucimy swoje dwa grosze do wspólnego koszyka, jeżeli będziemy widzieli, że inni też dali.
Wrzawa w mediach podniosła się w październiku, gdy gazety opublikowały listę najbogatszych lub płacących największe podatki celebrytów, sportowców i polityków. Jednak Norwegowie mogą także sprawdzić, ile zarabia ich szef lub koledzy z biura.
Taka praktyka ma swoje początki jeszcze w XIX wieku, kiedy obywatel mógł się udać do ratusza lub lokalnego biura podatkowego i sprawdzić listę wniesionych podatków.
„Transparentność przekłada się na bardzo duże zaufanie do administracji podatkowej,” powiedział Holte. Tak wysokie, że wierzcie lub nie, że agencja ta w 2015 roku wygrała nagrodę za najlepszą reputację.
„Odgrywa to także dużą rolę w dyskusjach na tematy socjalne i ekonomiczne, takie jak różnica płac między mężczyznami a kobietami lub pomiędzy różnymi zawodami,” dodaje Holte.
2
Kraje nordyckie znane ze swojego dążenia do równości, tradycyjnie są w czołówce rankingu Transparency International najmniej skorumpowanych krajów świata.
W Szwecji i Finlandii, także można uzyskać informacje na temat czyichś zarobków, po prostu dzwoniąc lub udając się do biura podatkowego, ale nie są one udostępnianie w Internecie.
Za kilka euro szwedzka firma Ratsit zapewnia dostęp do praktycznie dowolnych informacji o danej osobie, co pozwala sprawdzić, czy ma ona kredyty w banku i czy kiedykolwiek nie zapłaciła rachunku.
Dla Finów sprawa zapłacenia podatków to kwestia dumy, Ilkka Pananen, z firmy Supercell, która stworzyła popularną grę Clash of Clans, zyskał duży szacunek płacąc podatek w wysokości 54.1 miliona euro w 2013 roku.
Informacja dla włamywaczy
Jawność płaconych podatków przyczynia się także do większej ich ściągalności, odstraszając tych, którzy chcieliby je ominąć.
3
Internetowa publikacja danych podatkowych, wprowadzona w 2001 roku, zwiększyła wpływy o około 500 milionów koron co roku, uważa Thor Olav Thoresen, badacz ze Statistic Norway.
„Jeśli chciałbyś oszukiwać na podatkach, to powstrzymuje cię fakt, że ci którzy obserwują twój styl życia mogą sprawdzić, ile zarabiasz,” powiedział Thoresen.
Agencja podatkowa co roku otrzymuje 3,000-4,000 zgłoszeń o wydawaniu dużych sum, głównie od osób prywatnych.
Jednak w tym systemie także są pewnie niebezpieczeństwa. Zwłaszcza, kiedy przez pewien czas informacje takie można było otrzymać przez Internet zupełnie anonimowo.
Norweskie media donosiły już o przypadkach dokuczania dzieciom w szkole z powodu wysokich lub niskich zarobków ich rodziców. Aresztowano także kilku włamywaczy, którzy mieli przy sobie dane podatkowe osób do których mieszkań się włamywali.
„Widzieliśmy także aplikację pokazującą wysokość zarobków mieszkańców ulicy, którą się właśnie przejeżdża albo pokazującą zamożność osób z którymi się kontaktujesz na Facebooku,” narzeka Rolf Lothe z urzędu podatkowego.
W rezultacie takich doniesień wprowadzona została pewna kontrola. Od 2014 roku osoba chcąca sprawdzić czyjeś informacje podatkowe musi przedstawić dokumenty, a osoba sprawdzano może się dowiedzieć kto ją sprawdzał.
Liczba sprawdzeń spadła wtedy z 16.7 miliona w okresie od październiku 2013 do października 2014, trzy razy więcej niż cała populacja Norwegii, do 1.5 miliona sprawdzeń w okresie od października 2015 do października 2016.
