Lapończycy (inaczej Saamowie) są ludnością zamieszkującą północny kraniec Szwecji. Od dawna są oni poddawani polityce asymilacyjnej, a władze kraju próbują „ujednolicić” ich ludzi z pozostałymi mieszkańcami. Zdarzało się nawet, że Lapończyków nazywano osobami prymitywnymi i uwstecznionymi, potrzebującymi ucywilizowania.
Takie epitety padały pod adresem Lapończyków zwłaszcza w dawnych latach. Kościół Szwecji uważa, że doszło do poważnego nadużycia władzy terytorialnej, a nawet „przemocy”. Za to chce mieszkańców dalekiej północy przeprosić.
Saamowie bywali zmuszani do chrztu i przymusowej aklimatyzacji. W XX wieku prowadzono poniżające, biologiczne badania na tej właśnie grupie rasowej.
„Podjęto już wiele przeprosin, w różnych kontekstach, ale nie były one odpowiednio sformułowane. Wydawały się wręcz pustymi słowami, a tego absolutnie nie chcemy”, powiedziała Antje Jackelén, prymas Kościoła Szwecji, w rozmowie ze Sveriges Radio.
Uwagę Jackelén przykuła zwłaszcza rola kościoła w badaniach. Obejmowały one m.in. pomiar czaszki, co budzi skojarzenia z taktykami nazistowskich Niemiec.
„Parafie, z racji, że prowadziły rejestry ludności, miały znaczący udział w tych badaniach. Oględziny pacjentów były upokarzające.”
W środę odbyło się pierwsze spotkanie ze stroną lapońską – składa się na nią siedem północnych organizacji. Toczone są rozmowy na temat charakteru przeprosin, które Kościół Szwecji formalnie wygłosi w przyszłym roku. Inicjatywa została przyjęta z zadowoleniem przez Narodowe Stowarzyszenie na Rzecz Lapończyków.
„Wygląda na to, że kościół chce wygłosić przeprosiny w prawidłowy sposób”, zaznacza Åsa Larsson Blind, przewodnicząca stowarzyszenia. Według kobiety przedstawiciele Kościoła Szwecji powinni też zobowiązać się do „wykorzystania swoich wpływów”. Powinny zostać spełnione założenia wynikające z Konwencji UNESCO MOP nr 169. Dotyczy ona prawa ludów tubylczych do ziemi i wody.
Larsson Blind chce także, by leśnictwo w regionach Norrbotten i Västerbotten certyfikowane było przez Luleå zgodnie z nowymi przepisami (to ułatwi m.in. Lapończykom hodowlę reniferów).
Saamowie zamieszkują północne obszary Szwecji, Finlandii i Norwegii. Utrzymują się m.in. z rybołówstwa przybrzeżnego, wypasu owiec, półkoczowniczego wypasu reniferów; produkują też futra. W niektórych obszarach, zamieszkanych przez tę ludność, stada reniferów są większe niż sama populacja.
W 1998 r. Szwecji oficjalnie przeprosiła Lapończyków za „krzywdy” i niehumanitarne traktowanie w przeszłości. Od 1993 r. aktywnie działa parlament lapoński.
