Wstęp
Planowanie emerytury odpowiednio wcześnie pomaga nam w utrzymaniu naszych finansów w perfekcyjnym porządku – nawet, jeśli wybiegamy daleko w przyszłość. W tym artykule zebrane zostały wszelkie kluczowe informacje na temat świadczeń emerytalnych w Szwecji. Powinny one zainteresować zarówno osoby, które zamieszkują Szwecję od lat, jak i te, które dopiero mają zamiar się tu przeprowadzić.
Na ile “części” dzieli się szwedzka emerytura?
Pieniądze, które przysługują Ci po zaprzestaniu pracy, pochodzą z trzech źródeł:
• od państwa;
• od pracodawcy;
• z prywatnych kont emerytalnych.
Każdy, kto mieszkał i pracował na terenie Szwecji, ma prawo do emerytury państwowej, składającej się z dwóch części.
16% z dochodu podlegającego opodatkowaniu jest wpłacane do naszego osobistego “dochodu emerytalnego”. Kolejne 2,5% jest zaś inwestowane w fundusze. Opłaca to pracodawca – Ty, jako pracownik, nie musisz nic w tej kwestii robić. Opłata jest z góry ustalona, a każdy pracodawca ma obowiązek ją uiścić.
Renta pracownicza jest wypłacana przez pracodawcę. Otrzymuje ją większość osób pracujących w Szwecji, ale kwoty mogą różnić się, w zależności od danego przypadku. Prywatną emeryturę można założyć przy pomocy swojego banku, albo na przykład przez fundusz ubezpieczeniowy.
Dochód emerytalny – czy istnieje jakaś górna granica?
Im większa jest Twoja pensja, tym więcej pieniędzy dostaniesz (z ramienia emerytury państwowej i tej pracowniczej). Okazuje się, że istnieje pewien maksymalny limit. Dochód uprawniający do emerytury obejmuje Twoje wynagrodzenie, a także wszelkie inne, podlegające opodatkowaniu korzyści ekonomiczne, które otrzymałeś w danym okresie. Przykłady: urlop rodzicielski, wynagrodzenie chorobowe.
Jeśli chodzi o emeryturę państwową, limit jest regularnie ustalany na nowo. W roku podatkowym 2019 wynosi on 43 309 koron (~18 tys. PLN) / miesiąc.
Czy większość osób zatrudnionych w szwedzkich przedsiębiorstwach ma zapewnioną emeryturę pracowniczą?
Owszem, większość osób zatrudnionych na terenie Szwecji otrzyma emeryturę pracowniczą. W siedzibach objętych prawem układu zbiorowego często bywa tak, że 4,5% pensji pracownika wpłaca się do puli emerytalnej.
Miejsca pracy bez układu zbiorowego nie są zobowiązane do oferowania emerytury pracowniczej, jednak wielu pracodawców i tak oferuje takie rozwiązanie. Każdy powinien samodzielnie dowiedzieć się, jak działa system ofert emerytalnych w danym miejscu zatrudnienia.
Wystarczy porozmawiać z pracodawcą lub przedstawicielem HR-u. Warto zrobić to wcześnie i być może wynegocjować wyższą stawkę emerytalną. Można to zrobić nawet podczas negocjowania samego wynagrodzenia.
Z wypłatą emerytury pracowniczej bywa różnie: niektóre wypłacane są automatycznie, inne zaś wymagają uprzedniego złożenia wniosku.
Czy można zadecydować, w jaki sposób oszczędzana będzie nasza emerytura?
W wielu przypadkach możliwe jest przeniesienie naszych funduszy do obszaru emerytury pracowniczej. Pracodawca lub specjalista od zasobów ludzkich powinien to wyjaśnić w jasny i czytelny sposób.
Podobnie jak emerytura pracownicza, do funduszy inwestycyjnych może też trafić ok. 2,5% środków z emerytury państwowej. Czasem używa się w tym przypadku zamiennego terminu “emerytura premiowa” (szw. premiepension).
Opłaca to pracodawca, ale możesz wybrać sam, na jakie fundusze trafią Twoje pieniądze. Jeżeli nie chcesz podejmować takiej decyzji, Twoje pieniądze zostaną ulokowane w państwowym funduszu “defaultowym” AP7 Såfa.
Czy można otrzymywać coroczne aktualizacje nt. statusu emerytalnego?
Teoretycznie tak, ale nie będą one zbyt szczegółowe, jeśli do osiągnięcia wieku emerytalnego pozostało nam jeszcze wiele lat.
Każdej wiosny Szwedzi znajdują w swojej skrzynce na listy charakterystyczną, pomarańczową kopertę. Znajdują się w niej informacje na temat puli emerytalnej oraz szacunkowej kwoty, jaka będzie przysługiwała po przejściu na emeryturę.
Wyliczenia są ustalane w oparciu o założenie, że dana osoba będzie mieszkała i pracowała w Szwecji przez min. 40 lat. Jeśli sprowadzamy się do kraju po osiągnięciu dorosłości, dane te nie będą precyzyjne, a raczej orientacyjne.
By śledzić swoją emeryturę, wystarczy wejść na stronę Minpension.se. Jest ona prowadzona przez rząd szwedzki oraz firmy emerytalne.
Czy jesteś uprawniony do szwedzkiej emerytury w przypadku wyjazdu za granicę?
Nawet jeżeli opuścisz Szwecję jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, możesz śmiało ubiegać się o pieniądze zarobione w swoim poprzednim kraju. To, czy posiadasz obywatelstwo szwedzkie, nie ma nic do rzeczy.
Istnieje wiele państw, które związane są ze Szwecją za sprawą umów emerytalnych. Wymienimy tu wszystkie kraje UE i EOG, a także Stany Zjednoczone i Kanadę (więcej informacji znajdziesz Tutaj. Należy zgłosić się do urzędu nadzoru programów emerytalnych i wypełnić wniosek umożliwiający pobieranie szwedzkiej emerytury.
Kiedy zaś jesteś mieszkańcem innego kraju, będziesz musiał skontaktować się ze Szwedzkim Urzędem ds. Emerytur i Rent (Pensionsmyndigheten).
Czy przysługuje Ci renta rodzinna, jeśli zmarły krewny posiadał szwedzką emeryturę?
Jeśli Twój współmałżonek lub rodzic mieszkał i pracował na terenie Szwecji, możesz ubiegać się o rentę rodzinną – czasem także w przypadku, gdy sam nie byłeś w żaden sposób związany ze Szwecją.
Proces wygląda podobnie, jak w poprzednim punkcie artykułu. W kraju, który nawiązał umowę emerytalną ze Szwecją, należy zgłosić się do odpowiedniego urzędu. W przypadku innych krajów trzeba zgłosić się do Szwedzkiego Urzędu ds. Emerytur i Rent.
To dość “ruchomy” i kłopotliwy punkt, bo renta rodzinna nie przysługuje bliskim zmarłego w każdej możliwej sytuacji. Konieczna będzie ocena indywidualna.
Państwowa emerytura – czy w Szwecji jest ona oferowana osobom o niskich lub zerowych dochodach?
W Szwecji nawet osoby, które przez większość życia osiągały minimalne lub wręcz zerowe dochody, mają prawo do zasiłku. Mowa o tak zwanej emeryturze gwarantowanej. Obecnie przysługuje ona wszystkim, którzy skończyli 65 lat. Specjaliści wierzą, że w przyszłości wiek emerytalny zostanie w przypadku tego punktu podniesiony.
Ten rodzaj emerytury w swej pełnoprawnej wersji obejmuje tylko osoby, które mieszkały w Szwecji minimum 40 lat. Gdy ktoś mieszkał w kraju krócej, minimalna emerytura, jaką otrzyma, będzie niższa i zależna od czasu pobytu stałego.
Minimalny czas pobytu, uprawniający do odbioru emerytury gwarantowanej, to trzy lata. Obliczona kwota pieniężna będzie zmniejszona o każdy “brakujący” rok, który nie zostanie wykryty w systemie. Jeśli więc mieszkasz w Szwecji 23 lata, emerytura gwarantowana będzie pomniejszona o 17/40. Uchodźcy mogą być objęci pewnymi wyjątkami od reguły.
Czy istnieje ustalony wiek emerytalny?
Emeryturę można pobierać począwszy od 61. roku życia. W przyszłym roku wiek ten zostanie prawdopodobnie podwyższony (do 62 lat). Nie ma w przypadku emerytur żadnej górnej granicy. Każdy ma prawo pracować aż do 67. roku swojego życia (za rok – sześćdziesiątego ósmego).
W praktyce jest tak, że wiele osób pracuje jeszcze dłużej i dalej zarabia na swoją emeryturę. Wszystko zależy tu właściwie od pracodawcy – to on musi się zgodzić na dalszą współpracę z osobą powyżej 67 lat.
Czy w Szwecji można ubiegać się o “zagraniczną” emeryturę?
Osoby niepochodzące ze Szwecji, które postanawiają spędzić starość w tym państwie, obawiają się czasem, czy pieniądze, które zarobiły w swym kraju ojczystym, będą im przysługiwały za granicą, w nowym miejscu zamieszkania.
Taka sytuacja zawsze stanowi pewną stratę dla szwedzkiego systemu emerytur państwowych i pracowniczych. Rozwiązaniem problemu będzie kontakt ze Szwedzkim Urzędem ds. Emerytur i Rent (Pensionsmyndigheten) – to jego pracownicy będą odpowiedzialni za wydanie należnych środków.
Warunek konieczny: Twój kraj ojczysty musi mieć podpisaną umowę emerytalną ze Szwecją. Tego typu porozumienie łączy Szwecję m.in. ze Stanami Zjednoczonymi, Kanadą i wszystkimi państwami UE/EOG.
Zazwyczaj trzeba podać szczegółowe informacje nt. państw, w których pracowaliśmy, czasu, jaki spędziliśmy w każdym z nich oraz numeru ubezpieczenia społecznego. Dotyczy to emerytur państwowych.
W przypadku emerytur pracowniczych lub prywatnych należy skontaktować się z odpowiednim bankiem czy funduszem.
W przypadku krajów, które nie podpisały ze Szwecją umowy emerytalnej, trzeba skontaktować się z lokalnymi władzami, albo z odpowiednim urzędem.
Osoby pochodzące z Wielkiej Brytanii, które chcą spędzić starość w Szwecji, powinny na bieżąco śledzić informacje związane z Brexitem. Wartości emerytur mogą ulec zmianie po wyjściu Wielkiej Brytanii z UE.
Emerytury państwowe w UK rosną wraz z kosztami utrzymania, a obecna umowa emerytalna między krajami unijnymi oznacza, że podwyżki te odnoszą się do osób pobierających brytyjskie emerytury w innych krajach UE. Wielka Brytania prawdopodobnie będzie musiała podpisać nową umowę emerytalną ze Szwecją.