Każdego listopada w Szwecji w sklepie na dziale z napojami bezalkoholowymi pojawia się napój o kolorze karmelu, który spycha na dalszy plan ulubione napoje i przyprawia Colę o marketingową migrenę. Julmust to magiczny napój który co roku spożywany jest przez miliony osób w całej Szwecji?
W języku szwedzkim jul oznacza Boże Narodzenie, a must oznacza sok. Technicznie rzecz biorąc, jest to sok przeznaczony do fermentacji alkoholowej, a w rzeczywistości nie ma go nawet w napoju gazowanym! Kiedy julmust został wynaleziony przez Harry’ego Robertsa, nosił nazwę julöl, czyli piwo świąteczne.
W późniejszym czasie Roberts zmienił nazwę, aby przypodobać się publiczności nastawionej na prohibicję, ale nie jest do końca jasne, dlaczego zdecydował się na słowo “must”. Czym więc jest ten bożonarodzeniowy napój sokowy bez soku? Jest to gazowany, bezalkoholowy napój na bazie słodu.
Historia szwedzkiego świątecznego napoju gazowanego rozpoczęła się od ograniczenia spożycia napojów alkoholowych i podróży do Niemiec w celu zakupienia alkoholu.
Na początku 1900 roku Robert Roberts, wysłał swojego syna Harry’ego na studia chemiczne do Berlina. Ojciec zlecił mu bardzo konkretną misję: miał opracować bezalkoholowe piwo świąteczne na rynek szwedzki. Po powrocie w 1910 roku Harry założył AB Roberts, firmę produkującą napoje musujące, w tym Roberts Julöl. Szwedzi nie od razu polubili ten napój; w pierwszych latach sprzedaż alternatywy w postaci piwa była dość wolna. Kiedy w 1922 roku w Szwecji wprowadzono zakaz spożywania alkoholu, świąteczne “piwo” naprawdę przyjęło się w całym kraju.
Pierwotna firma ojca i syna, AB Roberts, nadal działa i ma całkowity monopol na esencję używaną do produkcji julmustu. Oznacza to, że każda firma, która produkuje julmust w Szwecji, musi zaopatrywać się w aromat tego świątecznego napoju u rodziny Roberts.
Smak julmusta przypomina słodko-słone piwo korzenne lub korzenny napój słodowy. Podobno tylko trzy osoby na świecie znają recepturę esencji julmustowej AB Roberts i podobnie jak Coca Cola, jest to pilnie strzeżona tajemnica.
W Szwecji julmust można znaleźć w praktycznie wszystkich sklepach spożywczych w okresie świątecznym, zazwyczaj od listopada. Poza Szwecją jest niewiele miejsc, gdzie można kupić julmust, większość z nich można znaleźć za pośrednictwem dystrybutorów napojów w Internecie.
W Szwecji są dwie popularne marki które przodują w sprzedaży julmustu – Nygårda i Apotekarnes, można również spróbować świątecznego napoju zakupionego w IKEA. Zazwyczaj mają go w sprzedaży pod nazwą Vintersaga.
