Co zdecydowało o zamknięciu elektrowni atomowej w Szwecji?

Zarząd szwedzkiego państwowego koncernu energetycznego Vattenfall podjął decyzję o zamknięciu elektrowni Ringhals 1 i 2 w kwietniu 2015 roku, ustalając daty zamknięcia na 2019 i 2020 rok. Obie elektrownie atomowe miały zaplanowany 50-letni okres eksploatacji, co oznacza, że zawsze planowano ich zamknięcie w latach 2025 i 2026.

Zarząd podjął tą decyzję niezależnie, a Lars G Nordström, ówczesny prezes państwowej spółki energetycznej, powiedział gazecie Svenska Dagbladet, że decyzja była “czysto komercyjna”.

“Podjęliśmy decyzję na podstawie rekomendacji szefów firmy. Nie było żadnych nacisków ze strony politycznej. To była czysto komercyjna decyzja” – powiedział. “Skupiliśmy nasze inwestycje na pięciu reaktorach, które miały najdłuższy techniczny okres eksploatacji i których modernizacja wymagała najmniejszych inwestycji. Nie była to absolutnie decyzja polityczna w sposób, w jaki się o niej mówi”.

Powiedział, że jeden z dwóch reaktorów w Ringhals był w “naprawdę złym” stanie, między innymi z uszkodzoną przez rdzę płytą dolną, i że został zaprojektowany tak, by działać w sposób skoordynowany z drugim reaktorem, co utrudniało ich niezależne wyłączanie lub utrzymywanie w stanie gotowości.

W latach 2014 i 2015 ceny energii elektrycznej w Szwecji również były na najniższym poziomie, co stawiało pod znakiem zapytania rentowność elektrowni jądrowych Vattenfall. W propozycji budżetu na 2015 rok, opublikowanej 19 października 2014 roku (a więc sześć miesięcy przed decyzją o zamknięciu elektrowni), rząd zaproponował podniesienie podatku od produkcji energii jądrowej o 17%. Podwyżka ta weszła w życie w sierpniu 2015 roku.

Nie chodzi tylko o podatek. W grudniu 2014 roku Szwedzki Urząd ds. Bezpieczeństwa Radiacyjnego orzekł, że do 2021 roku każda elektrownia jądrowa w Szwecji będzie musiała posiadać Niezależny System Chłodzenia Rdzenia – element bezpieczeństwa, który ma zapobiegać takim awariom, jak ta w japońskiej elektrowni Fukushima.

Szwedzka Partia Zielonych prowadziła w wyborach w 2014 roku kampanię na rzecz zamknięcia przynajmniej jednego z czterech najstarszych szwedzkich reaktorów – Oskarshamn 1 i 2 oraz Ringhals 1 i 2 – podczas nadchodzącej kadencji parlamentu. Gdy w 2014 roku zawarli porozumienie z Socjaldemokratami w sprawie utworzenia koalicji, postulat ten nie został uwzględniony w umowie koalicyjnej, choć obie partie zgodziły się, że w długoterminowych planach energetycznych Szwecji nie powinno być miejsca dla nowych elektrowni jądrowych,

“Punktem wyjścia dla rządu (…) jest zastąpienie energii jądrowej przez energię odnawialną i efektywność energetyczną, a w dłuższej perspektywie Szwecja powinna mieć 100 procent energii odnawialnej” – uzgodnili. Ponadto, choć nie zostaną podjęte decyzje o zamknięciu istniejących elektrowni atomowych, strony zgodziły się na zaostrzenie przepisów dotyczących energetyki jądrowej. “Energia jądrowa powinna ponosić większą część swoich kosztów społecznych i ekonomicznych” – stwierdzili. “Należy zaostrzyć wymogi bezpieczeństwa i zwiększyć opłaty za odpady jądrowe”.

Åsa Romson, ówczesna liderka Partii Zielonych, powiedziała w wywiadzie dla telewizji SVT, że te dodatkowe wymagania zmuszą niektóre reaktory jądrowe do zamknięcia. “Cały czas mówiliśmy, że chcemy, aby reaktory jądrowe zostały zamknięte w tej kadencji parlamentu” – powiedziała. “Stanie się tak, gdy pozwolimy firmom jądrowym ponieść pełne koszty społeczne i ekonomiczne oraz spełnić wymogi bezpieczeństwa. To oznacza, że reaktory zostaną zamknięte”.

W momencie podejmowania decyzji o zamknięciu elektrowni Torbjörn Wahlborg, szef działu produkcji energii w Vattenfall, powiedział, że wzrost podatku był znacznie mniejszym czynnikiem wpływającym na decyzję niż rekordowo niskie ceny energii w tamtym czasie.

“Jeden öre więcej lub mniej nie robi wielkiej różnicy” – powiedział gazecie Ny Teknik o podwyżce podatku. “Ale gdyby effektskatten w ogóle nie istniało, nie podjęlibyśmy decyzji o zamknięciu”. To była, jak powiedział, “czysto komercyjna decyzja”.

Podsumowując, czy rząd Szwecji zamknął jakieś elektrownie jądrowe?

Jeśli ma się na myśli “Czy rząd podjął bezpośrednią decyzję o zamknięciu elektrowni Ringhals 1 i 2?”, to odpowiedź brzmi zdecydowanie “nie”. “Czy rząd podjął decyzje, które pośrednio oznaczały, że Vattenfall nie miał wyboru i musiał zamknąć Ringhals 1 i 2?”, odpowiedź prawdopodobnie nadal brzmi “nie”. Ale jeśli mamy na myśli “czy rząd podjął decyzje, które pośrednio pogorszyły ekonomikę Ringhals 1 i 2, co wraz z rekordowo niskimi cenami energii elektrycznej oraz zaawansowanym wiekiem i złym stanem reaktorów odegrało mniejszą, ale wciąż znaczącą rolę w podjęciu decyzji o ich zamknięciu?”, to odpowiedź może wskazywać na “tak”.